Requiem

Wykonawcy:

• Alexandr Iradyan – dyrygent
• Lisa Ziehm (Niemcy) – sopran
• Ewa Marciniec – alt
• Emil Ławecki – tenor
• Sargis Bazhbeuk-Melikyan (Armenia) – bas
• Hover State Chamber Choir (Armenia)
• Orkiestra Symfoniczna Warmińsko-Mazurska Filharmonii
• Janusz Ciepliński – prowadzenie

Program:

Wolfgang Amadeus Mozart – Requiem d-moll KV 626

Legenda Requiem d-moll KV 626 to bez wątpienia jeden z najbardziej elektryzujących tematów w historii muzyki. Poruszył on wyobraźnię twórców teatralnych i filmowych, jednak to, co działa na deskach scen teatralnych i operowych oraz ekranie kina w jakiejś mierze mija się z faktami. Prawdą jest, że podczas pisania opery Czarodziejski flet Wolfgang Amadeusz, wówczas już znany wiedeński kompozytor, otrzymał anonimowe zamówienie na mszę żałobną. Nie udało mu się ustalić, kim był zleceniodawca, ale w obliczu kiepskiej kondycji materialnej oraz zdrowotnej, wysokie honorarium, a dodatkowo połowa zapłaty uregulowana z góry, wystarczyły, by natychmiast rozpoczął pracę nad utworem. Pisał nieprzerwanie od wczesnych dni letnich 1791 roku aż do 5 grudnia, dnia swojej śmierci, w poczuciu, że komponuje mszę żałobną dla siebie samego. Ostatecznie zdążył ukończyć ponad połowę dzieła, pozostawiając szkice, niedokończone fragmenty i notatki, na które realizację nie starczyło mu już czasu. Wdowa po genialnym Salzburczyku, Konstancja Mozart, pragnąc otrzymać ostatnią transzę zapłaty za utwór, poprosiła o dokończenie mszy żałobnej Franza Xavera Süssmayra, ucznia Mozarta. To zlecenie okazało się dziełem jego życia, ponieważ jego własne utwory nie zdobyły uznania. Po jakimś czasie okazało się, że zleceniodawcą Requiem był niejaki hrabia Franz von Walsegg, który miał bardzo nieładny zwyczaj podawania cudzych kompozycji jako własnych. Z Requiem miało być tak samo, ale nie mógł tego zrobić w obliczu błyskawicznie narastającej wokół tego arcydzieła legendy.
Süssmayr pieczołowicie rozszyfrował szkice i notatki pozostawione przez mistrza, jednak proces powstawania Requiem w wersji, którą znamy dzisiaj, nie jest do końca jasny: badacze wskazują, że nad partyturą musiało pracować przynajmniej dwóch kompozytorów po śmierci Mozarta, niektóre fragmenty Requiem posiadają kilka wersji o niezidentyfikowanym autorstwie itd. Ponadto, Konstancja Mozart zdawała mylne relacje, wielu z odwiedzających ją fascynatów twórczości i życia jej męża otrzymywało od niej różne odpowiedzi na te same pytania… Słowem, jedno z największych arcydzieł, jakie kiedykolwiek powstały, owiane jest tajemnicą, ale nikt nie ma wątpliwości, że całkowicie podsumowuje twórczość Mozarta, a równocześnie stanowi jeden z najbardziej wzniosłych i pięknych sposobów żegnania zmarłych z tego świata.

Agnieszka Teodora Żabińska

Alexandr Iradyan – dyrygent

Dyrygent, kompozytor i pianista urodzony w 1990 roku w Erewaniu, występował w ponad piętnastu krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, Rosji, Francji, Belgii, Niemczech, na Białorusi, w Uzbekistanie, Gruzji, Stanach Zjednoczonych.

Karierę rozpoczął w wieku 16 lat, kiedy wraz z Narodową Orkiestrą Filharmonii Armeńskiej wykonał własny koncert fortepianowy. Jest zwycięzcą wielu ważnych konkursów, takich jak: Międzynarodowy Konkurs im. Arama Chaczaturiana (I nagroda) i Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny w Jekaterynburgu (grand prix). Muzyka Alexandra Iradyana wykonywana była w Carnegie Hall w Nowym Jorku, BOZAR w Brukseli i innych prestiżowych salach. W 2014 roku balet Iradyana Memos of Suicide wystawiony był na deskach Narodowego Teatru Opery i Baletu w Erewaniu.

Artysta ukończył studia kompozytorskie w Państwowym Konserwatorium w Erewaniu w 2014 roku, zaś dyrygenturę studiował w Konserwatorium Królewskim w Brukseli. W 2016 roku przeprowadził się do Berlina, by studiować z Międzynarodowej Akademii Dyrygentury przy Universität der Künste u Stevena Sloane’a. Od ukończenia studiów w 2019 roku mieszka i pracuje w Berlinie, gdzie jest wykładowcą swojej uczelni, a także dyrektorem artystycznym i dyrygentem Sonoris Orchestra Berlin. Pełni także funkcję dyrygenta gościnnego Narodowej Orkiestry Kameralnej Armenii. Współpracuje z licznymi orkiestrami na całym świecie, z którymi wykonuje zarówno repertuar klasyczny, jak i współczesny. W czerwcu 2020 roku Alexandr Iradyan zdobył nagrodę specjalną w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Arama Chaczaturiana, co dało mu możliwość wystąpienia w Olsztynie z Orkiestrą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej.

Artysta ma koncie współpracę z tak znakomitymi muzykami i zespołami, jak: Mischa Maisky, Maxim Vengerov, George Pehlivanian, Belgijska Orkiestra Narodowa, Orkiestra Symfoniczna Radia i TV w Słowenii. Uczestniczył w kursach mistrzowskich, które prowadzili Robin Ticciati (Deutsches Symphonie Orchester), Sir Roger Norrington, Grzegorz Nowak (Royal Philharmonic Orchestra of London). Dyrygował takimi orkiestrami, jak: Brandenburger Symphoniker, Hochschulorchester der UdK, Staatstheater Cottbus, Bochumer Symphoniker, Kammerorchester Prenzlau, Naubrandenburger Symphoniker.

Lisa Ziehm (Niemcy) – sopran

Lisa Ziehm jest wszechstronną sopranistką, występującą obecnie jako Sharon Graham w komedii Master class autorstwa Terrence’a McNally’ego, w reżyserii Haralda Weilera, która jest produkcją teatru Komödie am Ku’damm.
Jest absolwentką studiów w zakresu śpiewu Akademi Muzyki w Lubece w klasie profesora  I. Schaarschmidta, Guildhall School of Music and Drama in London w klasie profesora  T. Goble, oraz Uniwersytetu Sztuki w Berlinie w klasie śpiewu profesora C. Höhn. Następnie doskonaliła swoje umiejętności na kursach mistrzowskich z  Margreet Honig, Franzem Grundheberem, Doreen DeFeis, Michaelą Schuster oraz Simone Kermes.
Urodzona w północnych Niemczech Lisa Ziehm jest solistką czynnie koncertującą na wielu scenach w całej Europie. Pojawiła się w Filharmonii Berlińskiej, na Festiwalu Haendla w Londynie, Festiwalu Muzycznym w Cap-Ferret, Dni Organowe w Merseburgu, na Festiwalu Brahmsa w Lubece. Jej pasją, a zarazem specjalizacją jest muzyka epoki romantyzmu.
Na gruncie muzyki operowej Lisa Ziehm ma już spore osiągnięcia. Wcielała się w takie role, jak Marschallin z Komedii Kawaler srebrnej róży Ryszarda Wagnera, rola tytułowa w operetce Wiktoria i jej Huzar Paula Abrahama (Letni Festiwal w Neustrelitz w 2023 roku). Inne szczególne występy artystki obejmują m. in. światową premierę opery Bernharda Gandera Pieśni wygnania i braku powrotu wystawioną w Niemieckiej Operze w Berlinie oraz podczas Biennale w Monachium w 2022 roku, a rok wcześniej można było ją zobaczyć w roli Wenus w operetce Orfeusz w piekle Jacquesa Offenbacha podczas Frankenfestspiele w Röttingen. Następne znaczące występy obejmują role hrabiny Almavivy (Wesele Figara Wolfganga Amadeusza Mozarta w Akademii Operowej w  Bad Orb w 2019), pierwszej damy (Zaczarowany flet Wolfganga Amadeusza Mozarta) i Rosalindy (Zemsta nietoperza Johanna Straussa oraz głosu/anioła (Anioły w Ameryce Petera Eötvösa). Występowała także w znakomitych salach koncertowych i podczas ważnych wydarzeń świata muzyki, na przykład Teatr w Lubece, Festiwal Muzyki Operowej w Oder-Spree, Teatr w Brandenburgu oraz Leni Festiwal w Eutin. Współpracowała z takimi reżyserami, jak Kerstin Steeb, Michael Wallner, Lars Franke czy Eva-Maria Höckmayr.
Lisa Ziehm otrzymała wiele nagród i stypendiów, w Stypendium Niemiec (2018-2020), stypendium Fundacji Yehudi Menuhina „Muzyka na żywo teraz” oraz wsparcie od Fundacji Possehl w Lubece (2016-2022). W 2023 z kolei otrzymała stypendium od Fundacji Ryszarda Wagnera w Mecklenburg-Vorpommern. 
Od 2015 roku Lisa Ziehm intensywnie zglębia repertuar pieśniowy wraz z pianistką Hyelee Clarą Chang jako duo Klangkomplizinnen (dosł. dźwiękowe wspólniczki). W roku 2024 artystki zostały finalistkami Konkursu im. Bolko von Hochberga w Görlitz.
Lisa Ziehm zachwyca publiczność swoją wszechstronnością, pasją do muzyki i poziomem wykonań zarówno w repertuarze operowym, jak i koncertowym.

Ewa Marciniec – mezzosopran

Absolwentka dwóch wydziałów Akademii Muzycznej w Gdańsku: Kompozycji i Teorii Muzyki oraz Wokalno-Aktorskiego w klasie Zofii Janukowicz-Pobłockiej (oba ukończone dyplomami w wyróżnieniem). Kontynuowała naukę śpiewu na studiach podyplomowych w Musikhochschule und Darstellende Kunst w Stuttgarcie w klasie Luisy Bosabalian (dyplom z wyróżnieniem). Uczestniczyła także w kursach mistrzowskich, które prowadzili Carlo Bergonzi, Paul Esswood, Helmuth Rilling i Adele Stolte. Laureatka prestiżowych konkursów wokalnych, m.in. Wykonawstwa Polskiej Pieśni Artystycznej w Warszawie (I nagroda i dwie nagrody specjalne, w tym od Krystyny Szostek-Radkowej „za najlepsze wykonanie pieśni artystycznych i za najpiękniejszy głos”), im. Ady Sari w Nowym Sączu (wyróżnienia), IVC `s-Hertogenbosch (finał), ARD w Monachium (finał). Krąg zainteresowań Ewy Marciniec obejmuje muzykę dawną (m.in. Pasje Janowa i Mateuszowa Bacha, Mesjasz i Alcina Händla, Griselda Vivaldiego), romantyczną (Das Lied von der Erde, Kindertotenlieder Mahlera, Alt-Rhapsodie Brahmsa) i współczesną (Missa pro pace, Te Deum Kilara).
Występuje w najważniejszych salach koncertowych w Europie i Stanach Zjednoczonych, takich jak Berliner Philharmonie, Konzerthaus Berlin, Congresshalle Saarbrücken, Palais des Beaux-Arts (Bruksela), filharmonie w Liège i Strasburgu, Santiago de Compostela, Kongresshaus Zürich, Teatro La Fenice di Venezia, estrady w Danii, Holandii, Francji, Watykanie i Izraelu, a także Polski – Filharmonia Narodowa, Studio Koncertowe im. Witolda Lutosławskiego, nowa siedziba NOSPR, Narodowe Forum Muzyki i in. Śpiewa w teatrach operowych Włoch (Rzym, Bolonia, Udine), Niemiec (Frankfurt, Wiesbaden, Oldenburg), Austrii (Linz), USA (Richard B. Fisher Center for the Performing Arts) i Polski (Teatr Wielki – Opera Narodowa, Opera Bałtycka). Gości na licznych
festiwalach w Polsce i za granicą: Wratislavia Cantans (Wrocław), Europalia (Bruksela), Kulturfestival (Bornholm), Bard SummerScape (Annandale-on-Hudson), Musica Sacra (Nürnberg), Mozartiana (Gdańsk), Muzyka na Szczytach (Zakopane). „…ciepły i ciemny głos altowy” Ewy Marciniec usłyszeć można na nagraniach archiwalnych Polskiego Radia, a także na płytach CD (m.in. Messa di Gloria Rossiniego, Mesjasz w opracowaniu Mozarta, Msza głagolicka Janáčka, III i VIII Symfonia Mahlera, Credo, Siedem bram Jerozolimy, Powiało na mnie morze snów… – pieśni zadumy i nostalgii Pendereckiego, Demeter i Stabat Mater Szymanowskiego). Artystka jest profesorem Akademii Muzycznej w Gdańsku, gdzie prowadzi klasę śpiewu solowego. Została  uhonorowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”.

Emil Ławecki – tenor

Ukończył z wyróżnieniem studia na wydziale wokalnym Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie profesora Ryszarda Karczykowskiego. Od roku 2014 był uczestnikiem Akademii Operowej działającej w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Jest laureatem I nagrody w  Ogólnopolskim Konkursie Wokalnym w Mławie i nagrody w kategorii Młody Artysta Polski przyznanej przez Polskie Bractwo Kawalerów Gutenberga a także nagrody Kiepury za najlepszy debiut operowy w Polsce. Brał udział w kursach mistrzowskich w kraju i za granicą m. In. w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej W Warszawie, Dusznikach Zdrój, Radziejowicach , Londyńskim Royal Opera House a także w Komische Oper w Berlinie. Doskonalił swoje umiejętności pod okiem wybitnych śpiewaków oraz pedagogów śpiewu, m.in. Izabela Kłosińska, Eytan Pessen, Matthias Rexroth, Andrzej Dobber, Neil Schickoff, Jerzy Marchwiński, Brenda Hurley, Wiliam Allenby  Michael Schade. Jeszcze podczas studiów Emil Ławecki zadebiutował na scenie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w studenckim przedstawieniu Snu nocy letniej Brittena oraz w Warszawskiej Operze Kameralnej jako Don Ottavio w Don Giovannim Mozarta. W roku 2016 zadebiutował w Teatrze Wielkim w Łodzi w partii Cesarza w operze Turandot Pucciniego pod dyrekcją Antoniego Wita. Emil Ławecki występował w znaczących polskich ośrodkach muzycznych, m. in. w Filharmonii Narodowej w Warszawie, Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego, a także za granicą m. in.: w  Niemczech, Wielkiej Brytanii, Chinach, Korei Południowej, Japonii, Australii i Nowej Zelandii. W sezonie 2016/2017 Emil Ławecki zaśpiewał u boku Edity Gruberovej w koncertowym wykonaniu Normy Belliniego, śpiewając partię Flavia w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Na tę scenę powrócił, debiutując w roli Tamina w Czarodziejskim flecie Mozarta oraz jako Stach w Krakowiakach i góralach Stefaniego. W latach 2017-2019 był członkiem Międzynarodowego Studia Operowego w Komische Oper w Berlinie, gdzie rozwijał swoje umiejętności pod okiem wybitnych pedagogów jak Peter Tomek, Caren von Oijen czy Werner Sauer. Na berlińskiej scenie śpiewał takie partie jak Tamino, Triquet w Eugeniuszu Onieginie Czajkowskiego czy Dancairo w Carmen Bizeta. W Polsce występuje na deska Teatru wielkiego opery narodowej w Warszawie, opery bałtyckiej w Gdańsku, teatru wielkiego w Łodzi czy warszawskiej opery kameralnej
kreując w nich pierwszoplanowe role.

Sargis Bazhbeuk-Melikyan (Armenia) – bas

Sargis Bazhbeuk-Melikyan urodził się 11 lipca 1990 w Erewaniu w rodzinie z tradycjami artystycznymi: dzadek Sargisa Alexander Bazhbeuk-Melikyan jest wybitnym artystą ormiańskim, jednym z założycieli klasycznej ormiańskiej szkoły malarstwa. 
Sargis Bazhbeuk-Melikyan w latach 2007-2011 ukończył studia na  Narodowym Uniwersytecie Architektury i Konstrukcji na kierunku architektura, a w 2015  ukończył z wyróżnieniem Konserwatorium w Erewaniu w klasie śpiewu zasłużonego dla Armenii artysty, profesora Rafaela Hakobyantsa. W 2017 roku Sargis Bazhbeuk-Melikyan uzyskał dyplom magisterski z zakresu sztuki muzycznej na tej samej uczelni. Jednocześnie od 2014 roku pobierał lekcje u znaczącej postaci ormiańskiej sceny operowej – Barsegha Tumanyana.
Sargis Bazhbeuk-Melikyan jest laureatem krajowych i międzynarodowych konkursów i festiwali. W 2017 roku  otrzymał nagrodę od prezydentka Armenii. W tym samym roku wygrał IX Międzynarodowy Konkurs im. Bibigula Tulegenovy w Astanie (Kazachstan), a w grudniu zdobył grand prix na IV Międzynarodowym  Świątecznym Konkursie Wokalistów, wyprzedzając tym samym 111. uczestników z 16. krajów. Występował pod batutą takich dyrygentów, jak  Vladimir Spivakov z zespołem State Chamber
Orchestra „Wirtuozi z Moskwy” (wykonane zostało wówczas Requiem Wolfganga Amadeusza Mozarta), Lior Shambadal (kierownik Berlińskiej Opery Symfonicznej, artysta występował z nim także z Requiem),  Antonino Fogliani, a także takimi artystami jak pianista, dyrygent i chórmistrz David Crescenzi, a także pierwszy dyrygent i dyrektor artystyczny ormiańskiej Filharmonii Eduard Topchyan, skrzypkowie Sergey Khachatryan, wokalista Joseph Kobzon, i śpiewaczka Lyubov Kazarnovskaya.
W 2017 Sargis Bazhbeuk-Melikyan występował podczas koncertu upamiętniającego 45. rocznicę powstania Chóru Minin), a także zadebiutował jako Colin w Cyganerii Giacomo Pucciniego w Operze w Astanie. W 2019 w Teatrze Vanemuine w Tartu oraz Operze w Pärnu (Estonia) wystąpił jako Ramfis w Aidzie Giuseppe Verdiego. Tego roku artysta zdobył także drugą nagrodę oraz nagrodę publiczności (pierwszej nagrody nie przyznano) w XI  Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Klaudii Taev w Pärnu, a także odegrał rolę Konczaka, chana połowieckiego w operze Kniaź Igor Aleksandra Borodina w Teatrze Bolszoj Republiki Białoruskiej w Mińsku.  
Od sezonu artystycznego 2018/2019 artysta jest członkiem  Opery Niemieckiej nad Renem w Operze Studio.
Ponadto Sargis Bazhbeuk-Melikyan był solistą na koncertach w takich miastach, jak Erewań (Armenia, 2014), Hamburg (Niemcy, 2014), Kolonia (Niemcy, 2014), Stambuł (Turcja, 2014, 2015), Dubaj (Zjednoczone Emiraty Arabskie, 2015), Abu Dhabi (Zjednoczone Emiraty Arabskie, 2015), Bejrut (Libia, 2015), Astana (Kazachstan, 2018), Mińsk (Białoruś, 2019).

Hover State Chamber Choir (Armenia)

Chór Kameralny Hover to kreatywny zespół, którego główną częścią działalności jest prezentacja szerokiego spektrum muzyki współczesnej. W każdym okresie swojej działalności zespół uprawiał muzykę przypisywanego do nurtu akademickiego, jak i progresywnego: w jego repertuarze znajdują się zarówno utwory a capella, jak również gatunki synkretyczne łączące różne formy sztuki.
Chór kontynuował swoją twórczą działalność bez wsparcia finansowego przez 17 lat. W 2009 roku uzyskał status Państwowego Chóru Kameralnego. Zespół występuje obecnie w składzie mieszanym, jak i w obsadach jednopłciowych (męskiej i żeńskiej). Żeńska obsada ma osobną nazwę – „Le” (dyrygentką jest Narine Voskanyan).
Chór występował z koncertami we Włoszech, Francji, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Austrii, Rosji, Polsce, Tajwanie, Belgii, Estonii, Litwie, USA, Libanie, Szwajcarii i Słowenii. Chór występował w prestiżowych salach koncertowych i na scenach Teatro  Dal Verme (Włochy), Тhéâtre Nanterre-Amandiers, Cité de la Musique, Le Quartz (Francja), Strathmore Hall, Carnegie Hall, Lincoln Center – Alice Tully Hall (USA), Teatr Narodowy i Sala Koncertowa w Tajpej (Tajwan), Państwowe Muzeum Ermitażu (Rosja) i inne. Chór zainicjował różne spektakle chóralno-teatralne, duże projekty wokalno-symfoniczne, operowe i kameralne, a także projekty eksperymentalne. Zespół występował z wieloma wybitnymi muzykami i kompozytorami, m.in. z G. Kremere, A. Mustonenem, R. Shervenikasem, D. Geringasem, J. Nelsonem, M. Klauzą, B. Kutavičiusem, L. Shambadalem, F. Helgathem, A. Bocellim, T. Gurtu.
Hover na stałe współpracuje z Ormiańską Narodową Orkiestrą Filharmoniczną (ANPO), Narodową Orkiestrą Kameralną Armenii (NCOA), zespołami i festiwalami: Perspektywy Erewania, Złota Morela, Komitas, a także z wieloma innymi orkiestrami, chórami i festiwalami w Armenii.
Hover brał udział w nagrywaniu ścieżek dźwiękowych do wielu filmów, w tym „Ararat”, (reżyseria A. Egoyan), „La Masseria delle Allodole” ( tłum. Farma skowronków – reżyseria bracia Taviani) „Namus” (odrestaurowana wersja studia Arte), „Tevanik” (reżyser J. Avetisyan), „The Promise” (reżyser T. George), a także w aranżacji muzycznej spektaklu „Pepo” (muzyka V. Sharafyan). Ponadto Chór nagrał 7 płyt CD.
Założycielem i dyrektorem artystycznym chóru jest Sona Hovhannisyan, wielokrotnie odznaczony pracownik sektora artystycznego Republiki Armenii, Laureat Orderu im. Mesropa Masztoca i profesor w Państwowym Konserwatorium w Erywaniu im. Komitasa.
Państwowy Chór Kameralny Hover kontynuuje prezentację nowych projektów, które mają na celu przyczynić się do rozwoju współczesnej chóralistyki, wzbogacając paletę ormiańskiej muzyki chóralnej.