Koncert symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Piotr Matwiejczuk

Wykonawcy:

• Alexandr Iradyan – dyrygent
• Monika Dondalska – skrzypce
• Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:

• Max Bruch – I Koncert skrzypcowy g-moll op. 26
• Maurice Ravel – muzyka do baletu Daphnis i Chloé

I Koncert skrzypcowy g-moll Maxa Brucha cieszy się niesłabnącą popularnością zarówno wśród skrzypków, jak i słuchaczy. Został wykonany po raz pierwszy w 1866 roku, jednak ta wersja nie znalazła aprobaty swojego twórcy. Razem z wybitnym skrzypkiem Józefem Joachimem Bruch przerobił dzieło i dwa lata później zostało ono wykonane w nowym kształcie, a publiczność dosłownie zakochała się w utworze. Od tamtego pamiętnego wykonania kompozytor nie mógł się wręcz opędzić od skrzypków, którzy pragnęli wykonać jego I Koncert skrzypcowy, całkowicie nie zwracając uwagi na fakt, że napisał on jeszcze dwa inne koncerty skrzypcowe. Stało się to przedmiotem frustracji kompozytora. W liście do przyjaciela pisał: „Nic nie może się równać z lenistwem, głupotą i tępotą wielu niemieckich skrzypków. Co dwa tygodnie przychodzi do mnie kolejny, który chce zagrać pierwszy koncert. Teraz stałem się niegrzeczny i powiedziałem im: «Nie mogę już słuchać tego koncertu – czy ja może napisałem tylko ten jeden? Odejdź i raz na zawsze zagraj inne koncerty, które są równie dobre, jeśli nie lepsze»”. Współcześni słuchacze nie zgadzają się z kompozytorem: I Koncert skrzypcowy to niemal jedyna wśród kompozycji Brucha, która przetrwała próbę czasu. Na uwagę zasługuje w szczególności liryczna część druga, a także radosny i skoczny finał.

Dafnis i Chloe – ta para kochanków jest stanowi część naszej kultury już od około 1800 lat. Ich miłość nie jest wolna od przygód, ale w ostatecznym rozrachunku zostają nagrodzeni za swoją cierpliwość i wierność. Wśród dzieł sztuki, które przedstawiały losy tych kochanków, znalazł się także balet Maurice’a Ravela, francuskiego kompozytora przełomu wieków XIX i XX, choć dzisiaj najczęściej wykonywany jest jako niezależny utwór muzyczny klasyfikowany jako symfonia choreograficzna. Twórca napisał go dla rosyjskich baletów Diagilewa, a scenariusz i partyturę tworzył wspólnie z wybitnym choreografem Michelem Fokinem. Jak przebiegała ta współpraca? Wedle listu kompozytora: „Muszę powiedzieć, że miałem naprawdę szalony tydzień: przygotowanie libretta baletu na następny sezon rosyjski. Niemal każdej nocy pracowałem do 3 nad ranem. Sprawę komplikuje fakt, że Fokine nie zna ani słowa po francusku, a ja po rosyjsku umiem tylko przeklinać. Nawet w obecności tłumaczy nasze spotkania były bardzo chaotyczne”. Owocem tej trudnej współpracy okazał się impresjonistyczny obraz namalowany dźwiękami, będący dowodem mistrzostwa, z jakim Ravel posługiwał orkiestrą symfoniczną. Ponadto – jako nawiązanie do antycznych tradycji – w utworze pojawia się chór. Co prawda, nie pełni on funkcji komentującej,  podobnej do tej w dramatach starogreckich, a raczej traktowany jest jak instrument, bowiem w jego partii nie usłyszymy ani jednego słowa. Ten zabieg kompozytorski podkreśla rajski klimat utworu, dzięki któremu słuchacze mogą poczuć się, jak w mitycznej Arkadii…

Agnieszka Teodora Żabińska

Monika Dondalska – skrzypce

Urodziła się w 1985 roku w Olsztynie. Pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła pod kierunkiem ojca, Jana Dondalskiego. W wieku siedmiu lat podjęła naukę w PSM I i II st. w Olsztynie w klasie skrzypiec A. Hoffmana. Od 1996 roku była uczennicą Zdzisława Wylonka. W latach 2000–2002 uczęszczała do Państwowego Liceum Muzycznego im. Z. Brzewskiego w Warszawie w klasie skrzypiec Mirosława Ławrynowicza. W roku 2004 ukończyła Państwowe Liceum Muzyczne im. A. Rubinsteina w Bydgoszczy w klasie Bolesława Siarkiewicza, a sześć lat później – Akademię Muzyczną im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie Vadima Brodskiego.
Jest laureatką wielu konkursów skrzypcowych, zdobyła m.in. IV nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika w Konkursie Skrzypcowym im. J. Garści w Stalowej Woli (1993), IV nagrodę w I Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku, V nagrodę na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie (1995), III nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. G. Bacewicz we Wrocławiu (1996), IX nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika, nagrodę Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci Uzdolnionych Muzycznie, nagrodę Filharmonii Lubelskiej w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1996), III nagrodę w Wielkopolskim Konkursie Skrzypcowym w Poznaniu (1997), III nagrodę w II Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku (1997), IV nagrodę w IV Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1999) oraz II nagrodę w Ogólnopolskim Bachowskim Konkursie im. S. Hajzera w Zielonej Górze (2003). W 1998 roku była półfinalistką Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. L. Spohra w Weimarze, jest również laureatką Ogólnopolskich Przesłuchań Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie w 1997 roku (otrzymała wyróżnienie). W 2004 roku brała udział w Makroregionalnych Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec i Altówek w Toruniu. W tym samym roku zdobyła VII miejsce na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Klas Skrzypiec i Altówek Szkół Muzycznych I i II stopnia w Warszawie.
Brała udział w licznych kursach skrzypcowych m.in. w Zakopanem, Łańcucie (pod kierunkiem prof. M. Ławrynowicza), w Goch w Niemczech (pod kierunkiem prof. R. Szredera), „Salony u Mistrza – w stronę Artura Rubinsteina” pod kierunkiem K.A. Kulki w Bydgoszczy, otrzymując nagrodę dla wyróżniającego się uczestnika kursu. Była stypendystką Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci oraz Prezydenta Miasta Olsztyna.
Koncertowała z recitalami jako solistka i kameralistka w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, a z i orkiestrą w Macedonii i Hiszpanii, wykonując z powodzeniem repertuar klasyczny oraz rozrywkowy. Obecnie koncertuje z zespołem Pro Musica Antiqua, Bellarti Trio, eQuantum String Chamber Orchestra. Występowała jako solistka z orkiestrami symfonicznymi Filharmonii Lubelskiej, Olsztyńskiej (później Warmińsko-Mazurskiej) oraz w Białymstoku pod batutą Bogdana Olędzkiego, Romana Zielińskiego, Jerzego Salwarowskiego, Janusza Przybylskiego, Zygmunta Rycherta, Ewy Strusińskiej, Jana Miłosza Zarzyckiego, Jerzego Swobody, Miguela Salmon Del Real (Meksyk), Jesusa Medina (Meksyk), Massimiliano Caldiego (Włochy).
W sezonie artystycznym 2009/2010 rozpoczęła pracę w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej. W 2012 roku wygrała konkurs na stanowisko koncertmistrza tej instytucji, gdzie współpracuje z wybitnymi dyrygentami oraz solistami z całego świata. Od 2015 roku prowadzi z sukcesami działalność pedagogiczną w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. im. F. Chopina w Olsztynie. Od roku akademickiego 2022/2023 zatrudniona jest na stanowisku asystenta w Instytucie Muzyki na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Zapraszana jest do prowadzenia warsztatów i kursów mistrzowskich.
W kręgu jej zainteresowań jest odkrywanie dzieł zapomnianych kompozytorów. W grudniu 2016 roku dokonała nagrania płyty (wydanej w marcu 2017) z utworami Raula Koczalskiego (światowe premiery) dla wytwórni Acte Préalable. W marcu 2017 roku wykonała I Koncert skrzypcowy op. 8 Joachima Kaczkowskiego (pierwsze wykonanie po ponad 150 latach).

Alexandr Iradyan – dyrygent

Dyrygent, kompozytor i pianista urodzony w 1990 roku w Erewaniu, występował w ponad piętnastu krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, Rosji, Francji, Belgii, Niemczech, na Białorusi, w Uzbekistanie, Gruzji, Stanach Zjednoczonych.

Karierę rozpoczął w wieku 16 lat, kiedy wraz z Narodową Orkiestrą Filharmonii Armeńskiej wykonał własny koncert fortepianowy. Jest zwycięzcą wielu ważnych konkursów, takich jak: Międzynarodowy Konkurs im. Arama Chaczaturiana (I nagroda) i Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny w Jekaterynburgu (grand prix). Muzyka Alexandra Iradyana wykonywana była w Carnegie Hall w Nowym Jorku, BOZAR w Brukseli i innych prestiżowych salach. W 2014 roku balet Iradyana Memos of Suicide wystawiony był na deskach Narodowego Teatru Opery i Baletu w Erewaniu.

Artysta ukończył studia kompozytorskie w Państwowym Konserwatorium w Erewaniu w 2014 roku, zaś dyrygenturę studiował w Konserwatorium Królewskim w Brukseli. W 2016 roku przeprowadził się do Berlina, by studiować z Międzynarodowej Akademii Dyrygentury przy Universität der Künste u Stevena Sloane’a. Od ukończenia studiów w 2019 roku mieszka i pracuje w Berlinie, gdzie jest wykładowcą swojej uczelni, a także dyrektorem artystycznym i dyrygentem Sonoris Orchestra Berlin. Pełni także funkcję dyrygenta gościnnego Narodowej Orkiestry Kameralnej Armenii. Współpracuje z licznymi orkiestrami na całym świecie, z którymi wykonuje zarówno repertuar klasyczny, jak i współczesny. W czerwcu 2020 roku Alexandr Iradyan zdobył nagrodę specjalną w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Arama Chaczaturiana, co dało mu możliwość wystąpienia w Olsztynie z Orkiestrą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej.

Artysta ma koncie współpracę z tak znakomitymi muzykami i zespołami, jak: Mischa Maisky, Maxim Vengerov, George Pehlivanian, Belgijska Orkiestra Narodowa, Orkiestra Symfoniczna Radia i TV w Słowenii. Uczestniczył w kursach mistrzowskich, które prowadzili Robin Ticciati (Deutsches Symphonie Orchester), Sir Roger Norrington, Grzegorz Nowak (Royal Philharmonic Orchestra of London). Dyrygował takimi orkiestrami, jak: Brandenburger Symphoniker, Hochschulorchester der UdK, Staatstheater Cottbus, Bochumer Symphoniker, Kammerorchester Prenzlau, Naubrandenburger Symphoniker.

Koncert jest współorganizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca w ramach programu „Muzyk – rezydent”, finansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego