Koncert symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Piotr Matwiejczuk

Wykonawcy:

• Néstor Bayona – dyrygent (zmiana dyrygenta)
• Monika Dondalska – skrzypce
• Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej
• Uczniowie II stopnia PSM w Olsztynie

Program:

• Max Bruch – I Koncert skrzypcowy g-moll op. 26
• Maurice Ravel – I i II Suita z  baletu Daphnis i Chloé

I Koncert skrzypcowy g-moll Maxa Brucha cieszy się niesłabnącą popularnością zarówno wśród skrzypków, jak i słuchaczy. Został wykonany po raz pierwszy w 1866 roku, jednak ta wersja nie znalazła aprobaty swojego twórcy. Razem z wybitnym skrzypkiem Józefem Joachimem Bruch przerobił dzieło i dwa lata później zostało ono wykonane w nowym kształcie, a publiczność dosłownie zakochała się w utworze. Od tamtego pamiętnego wykonania kompozytor nie mógł się wręcz opędzić od skrzypków, którzy pragnęli wykonać jego I Koncert skrzypcowy, całkowicie nie zwracając uwagi na fakt, że napisał on jeszcze dwa inne koncerty skrzypcowe. Stało się to przedmiotem frustracji kompozytora. W liście do przyjaciela pisał: „Nic nie może się równać z lenistwem, głupotą i tępotą wielu niemieckich skrzypków. Co dwa tygodnie przychodzi do mnie kolejny, który chce zagrać pierwszy koncert. Teraz stałem się niegrzeczny i powiedziałem im: «Nie mogę już słuchać tego koncertu – czy ja może napisałem tylko ten jeden? Odejdź i raz na zawsze zagraj inne koncerty, które są równie dobre, jeśli nie lepsze»”. Współcześni słuchacze nie zgadzają się z kompozytorem: I Koncert skrzypcowy to niemal jedyna wśród kompozycji Brucha, która przetrwała próbę czasu. Na uwagę zasługuje w szczególności liryczna część druga, a także radosny i skoczny finał.

Dafnis i Chloe – ta para kochanków jest stanowi część naszej kultury już od około 1800 lat. Ich miłość nie jest wolna od przygód, ale w ostatecznym rozrachunku zostają nagrodzeni za swoją cierpliwość i wierność. Wśród dzieł sztuki, które przedstawiały losy tych kochanków, znalazł się także balet Maurice’a Ravela, francuskiego kompozytora przełomu wieków XIX i XX, choć dzisiaj najczęściej wykonywany jest jako niezależny utwór muzyczny klasyfikowany jako symfonia choreograficzna. Twórca napisał go dla rosyjskich baletów Diagilewa, a scenariusz i partyturę tworzył wspólnie z wybitnym choreografem Michelem Fokinem. Jak przebiegała ta współpraca? Wedle listu kompozytora: „Muszę powiedzieć, że miałem naprawdę szalony tydzień: przygotowanie libretta baletu na następny sezon rosyjski. Niemal każdej nocy pracowałem do 3 nad ranem. Sprawę komplikuje fakt, że Fokine nie zna ani słowa po francusku, a ja po rosyjsku umiem tylko przeklinać. Nawet w obecności tłumaczy nasze spotkania były bardzo chaotyczne”. Owocem tej trudnej współpracy okazał się impresjonistyczny obraz namalowany dźwiękami, będący dowodem mistrzostwa, z jakim Ravel posługiwał orkiestrą symfoniczną. Ponadto – jako nawiązanie do antycznych tradycji – w utworze pojawia się chór. Co prawda, nie pełni on funkcji komentującej,  podobnej do tej w dramatach starogreckich, a raczej traktowany jest jak instrument, bowiem w jego partii nie usłyszymy ani jednego słowa. Ten zabieg kompozytorski podkreśla rajski klimat utworu, dzięki któremu słuchacze mogą poczuć się, jak w mitycznej Arkadii…

Agnieszka Teodora Żabińska

Monika Dondalska – skrzypce

Urodziła się w 1985 roku w Olsztynie. Pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła pod kierunkiem ojca, Jana Dondalskiego. W wieku siedmiu lat podjęła naukę w PSM I i II st. w Olsztynie w klasie skrzypiec A. Hoffmana. Od 1996 roku była uczennicą Zdzisława Wylonka. W latach 2000–2002 uczęszczała do Państwowego Liceum Muzycznego im. Z. Brzewskiego w Warszawie w klasie skrzypiec Mirosława Ławrynowicza. W roku 2004 ukończyła Państwowe Liceum Muzyczne im. A. Rubinsteina w Bydgoszczy w klasie Bolesława Siarkiewicza, a sześć lat później – Akademię Muzyczną im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie Vadima Brodskiego.

Jest laureatką wielu konkursów skrzypcowych, zdobyła m.in. IV nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika w Konkursie Skrzypcowym im. J. Garści w Stalowej Woli (1993), IV nagrodę w I Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku, V nagrodę na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie (1995), III nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. G. Bacewicz we Wrocławiu (1996), IX nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika, nagrodę Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci Uzdolnionych Muzycznie, nagrodę Filharmonii Lubelskiej w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1996), III nagrodę w Wielkopolskim Konkursie Skrzypcowym w Poznaniu (1997), III nagrodę w II Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku (1997), IV nagrodę w IV Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1999) oraz II nagrodę w Ogólnopolskim Bachowskim Konkursie im. S. Hajzera w Zielonej Górze (2003). W 1998 roku była półfinalistką Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. L. Spohra w Weimarze, jest również laureatką Ogólnopolskich Przesłuchań Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie w 1997 roku (otrzymała wyróżnienie). W 2004 roku brała udział w Makroregionalnych Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec i Altówek w Toruniu. W tym samym roku zdobyła VII miejsce na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Klas Skrzypiec i Altówek Szkół Muzycznych I i II stopnia w Warszawie.

Brała udział w licznych kursach skrzypcowych m.in. w Zakopanem, Łańcucie (pod kierunkiem prof. M. Ławrynowicza), w Goch w Niemczech (pod kierunkiem prof. R. Szredera), „Salony u Mistrza – w stronę Artura Rubinsteina” pod kierunkiem K.A. Kulki w Bydgoszczy, otrzymując nagrodę dla wyróżniającego się uczestnika kursu. Była stypendystką Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci oraz Prezydenta Miasta Olsztyna.
Koncertowała z recitalami jako solistka i kameralistka w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, a z i orkiestrą w Macedonii i Hiszpanii, wykonując z powodzeniem repertuar klasyczny oraz rozrywkowy. Obecnie koncertuje z zespołem Pro Musica Antiqua, Bellarti Trio, eQuantum String Chamber Orchestra. Występowała jako solistka z orkiestrami symfonicznymi Filharmonii Lubelskiej, Olsztyńskiej (później Warmińsko-Mazurskiej) oraz w Białymstoku pod batutą Bogdana Olędzkiego, Romana Zielińskiego, Jerzego Salwarowskiego, Janusza Przybylskiego, Zygmunta Rycherta, Ewy Strusińskiej, Jana Miłosza Zarzyckiego, Jerzego Swobody, Miguela Salmon Del Real (Meksyk), Jesusa Medina (Meksyk), Massimiliano Caldiego (Włochy).

W sezonie artystycznym 2009/2010 rozpoczęła pracę w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej. W 2012 roku wygrała konkurs na stanowisko koncertmistrza tej instytucji, gdzie współpracuje z wybitnymi dyrygentami oraz solistami z całego świata. Od 2015 roku prowadzi z sukcesami działalność pedagogiczną w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. im. F. Chopina w Olsztynie. Od roku akademickiego 2022/2023 zatrudniona jest na stanowisku asystenta w Instytucie Muzyki na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Zapraszana jest do prowadzenia warsztatów i kursów mistrzowskich.
W kręgu jej zainteresowań jest odkrywanie dzieł zapomnianych kompozytorów. W grudniu 2016 roku dokonała nagrania płyty (wydanej w marcu 2017) z utworami Raula Koczalskiego (światowe premiery) dla wytwórni Acte Préalable. W marcu 2017 roku wykonała I Koncert skrzypcowy op. 8 Joachima Kaczkowskiego (pierwsze wykonanie po ponad 150 latach).

Néstor Bayona – dyrygent

Néstor Bayona, urodzony w 1985 roku w Lleida (Hiszpania), jest cenionym dyrygentem, którego kariera obejmuje współpracę z wieloma prestiżowymi instytucjami muzycznymi w Europie. W sezonie 2023/24 pełnił funkcję dyrygenta-rezydenta Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia (NOSPR), wcześniej będąc jej asystentem w latach 2019–2021.​

W ostatnich sezonach Bayona zadebiutował jako dyrygent opery „Pagliacci” w Operze Węgierskiej w Cluj-Napoca oraz asystował Marin Alsop przy produkcji „Die schwarze Maske” Krzysztofa Pendereckiego w NOSPR. Współpracował również z Lawrencem Fosterem przy operze „Pelléas et Mélisande” podczas Festiwalu George’a Enescu. Jego kalendarz koncertowy obejmuje występy z takimi orkiestrami jak Orquesta Sinfónica de RTVE, Oviedo Filarmonía, Orquesta del Principado de Asturias oraz Orquesta de Extremadura. ​

W sezonie 2024/25 Bayona zadebiutuje w Teatro de la Zarzuela w Madrycie oraz w Teatro Campoamor w Oviedo. Ponadto został mianowany dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Ricarda Viñesa, gdzie będzie przewodniczył jury i poprowadzi koncert finałowy. ​

Jako asystent dyrygenta pracował przy produkcjach operowych w Gran Teatre del Liceu w Barcelonie, Komische Oper Berlin oraz Oper Frankfurt. Współpracował z takimi dyrygentami jak Marin Alsop, Lionel Bringuier, Peter Eötvös, Daniele Gatti, Domingo Hindoyan, Henrik Nánási, Neeme Järvi, Susanna Mälkki, Ingo Metzmacher i Pinchas Steinberg.​

Bayona rozpoczął swoją edukację muzyczną jako pianista w Royal Northern College of Music w Manchesterze pod kierunkiem Helen Krizos, gdzie otrzymał Złoty Medal za osiągnięcia artystyczne. Kontynuował studia w Haute École de Musique de Genève u Nelsona Goernera (fortepian) i Laurenta Gaya (dyrygentura), a następnie ukończył studia dyrygenckie w Universität der Künste w Berlinie pod kierunkiem Stevena Sloane’a i Harry’ego Curtisa. W 2021 roku został uhonorowany tytułem Associate Artist przez Royal Northern College of Music, a w 2015 roku otrzymał Międzynarodową Nagrodę Miasta Lleida za wkład w kulturę swojego rodzinnego miasta.