Koncert symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Piotr Matwiejczuk

Wojciech Michniewski – dyrygent
Monika Dondalska – skrzypce
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:
Ludwig van Beethoven – Uwertura Leonora III op. 72
Henryk Wieniawski – Koncert Skrzypcowy d-moll
Hector Berlioz – Symfonia c-moll op. 14 Fantastyczna 

Ludwig van Beethoven, reformator muzyki symfonicznej przełomu XVIII i XIX wieku, napisał tylko jedną operę – Fidelio. Opowiada ona historię Leonory, żony Florestana, która w przebraniu młodzieńca o imieniu Fidelio ratuje swojego męża przed niesprawiedliwym wyrokiem. Praca nad dziełem była dla kompozytora wyjątkowo żmudna i długa, ale dopiął swego i opera – pod swoim pierwotnym tytułem Leonora – została wystawiona po raz pierwszy w Theater an den Wien w Wiedniu w 1805 roku. Nie był to jednak koniec pracy nad tym utworem – Beethoven zmieniał go jeszcze przez następne 9 lat. W tym czasie napisał do niego aż cztery uwertury (instrumentalne wprowadzenia do opery), każda z nich, według kompozytora, nie spełniała funkcji prologu opowiadanej historii. Przykładowo, ta, którą wykonają olsztyńscy filharmonicy, opatrzona numerem trzecim, wydała się wielkiemu symfonikowi zbyt wzniosła i autonomiczna, jak na wstęp do opery, dlatego wykonuje się ją jako niezależne dzieło. Mimo to dostrzegalne są nawiązania do poszczególnych melodii z opery, a niektórzy odczytują tę Uwerturę jako muzyczne streszczenie fabuły dzieła.
Koncert skrzypcowy d-moll op. 22 Henryka Wieniawskiego to trzeci – po dwóch koncertach włoskiego wirtuoza Paganiniego – najczęściej wykonywany utwór na skrzypce i orkiestrę. Pomimo tego, że Henryk Wieniawski był przede wszystkim skrzypkiem-wirtuozem, którego technika gry określana była jako niemalże niemożliwa do osiągnięcia w jego czasach, stronił on od tanich sztuczek, którymi karmili publiczność jemu współcześni adepci wiolinistyki. II Koncert, który usłyszymy w wykonaniu Moniki Dondalskiej, to wyważone dzieło 35-letniego Wieniawskiego, który zdobył już uznanie zarówno jako kompozytor, jak i skrzypek, a także pedagog. Utwór ten cechuje znakomite wyważenie: partia orkiestry z jednej strony pełni funkcję dobarwiającą partię skrzypiec, a z drugiej wchodzi z nią w dialog, dzięki czemu Koncert ten to pasjonujące, choć niepozbawione nostalgii i romantyzmu, a także delikatnych, ale wyczuwalnych aluzji do folkloru polskiego muzyczne opowiadanie.
Ostatnim punktem tego wieczoru będzie Symfonia Fantastyczna c-moll op. 14 Hectora Berlioza opatrzona podtytułem Epizod z życia artysty – flagowe, a jednocześnie bardzo nowatorskie dzieło romantyzmu pierwszej połowy XIX wieku. Jest ona bowiem nie tylko manifestem twórczym francuskiego kompozytora, ale też pierwszą symfonią programową – czyli taką, która opowiada konkretną historię, nie pozostawiając słuchaczowi pola do własnych interpretacji pozamuzycznych. W tym przypadku osnową fabularną  jest nieszczęśliwa miłość kompozytora do angielskiej aktorki (która ostatecznie została jego żoną). Jej postać reprezentuje w utworze  idée fixe – rozpoznawalny motyw melodyczny, który pojawia się w każdej z części w nieco zmienionej formie. O czym jest Symfonia Fantastyczna? Oddajmy głos samemu kompozytorowi:

„I część. Rêveries – Passions  (Marzenia, namiętności). Autor przyjmuje, że młody muzyk w owym stanie duszy, który słynny pisarz Chateaubriand określa tak trafnie jako «fale namiętności», spostrzega po raz pierwszy kobietę, łączącą w sobie wszystkie uroki wyśnione w marzeniach o idealnej istocie. Zakochuje się do szaleństwa. (…)

II część. Un bal (Bal). Artysta, otoczony gwarem zabawy, podziwia wspaniałości natury. Ale wszędzie ściga go obraz ukochanej i odbiera mu spokój.

III część. Scène aux champs (Scena na wsi). (…) Okolica, poszum drzew, złudne nadzieje wzajemnej miłości – wszystko splata się razem, dając jego sercu nadzwyczajny spokój, a myśl kierując ku radości. Spodziewa się, że wkrótce nie będzie już sam. Ale jeśli umiłowana go zawiedzie? Nadzieję i lęk, radosne oczekiwanie i posępne przeczucia wyraża Adagio.

IV część. Marche au suplice (Marsz na stracenie). Ponieważ artysta przekonał się, że ta, którą uwielbia, nie odwzajemnia jego miłości, nie potrafi go zrozumieć, a nawet jest go niegodna, truje się, zażywając opium. Zbyt słaba dawka narkotyku nie zabija go, lecz pogrąża w ciężkim śnie. Artysta śni, że zamordował ukochaną i został skazany na śmierć. Prowadzony jest na miejsce stracenia, stając się świadkiem własnej egzekucji.

V część. Songe d’une nuit de sabbat (Sabat czarownic). Młody muzyk widzi się pośród zgrai dziwnych postaci, które zebrały się na jego pogrzebie. Wybranka serca także przybywa na ten sabat, witana okrzykami radości. Rozpoczyna się ceremonia”.

Wojciech Michniewski – dyrygent

Dyrygent i kompozytor, urodzony w 1947 roku w Łodzi. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie – dyrygenturę pod kierunkiem Stanisława Wisłockiego (dyplom z wyróżnieniem), teorię muzyki (również dyplom z wyróżnieniem) oraz kompozycję u Andrzeja Dobrowolskiego. Wraz z Krzysztofem Knittlem i Elżbietą Sikorą utworzył grupę kompozytorską KEW.  Za swój utwór Szeptet otrzymał w 1975 nagrodę włoskiego Radia i Telewizji „Premio RAI”.  W 1974 zdobył wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie Dyrygenckim w Katowicach, w 1977 – I nagrodę i Złoty Medal na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Guido Cantellego w mediolańskim Teatro alla Scalla, w 1978 – brązowy medal na Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Ernesta Ansermeta w Genewie.
W latach 1973-78 związany był z Filharmonią Narodową, początkowo jako dyrygent-asystent, od 1976 jako etatowy dyrygent. Od roku 1979 do 1981 był dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi, pełniąc równocześnie (do 1983) funkcję kierownika muzycznego sceny współczesnej w Warszawskiej Operze Kameralnej. Następnie (1984-87) był etatowym stałym dyrygentem gościnnym Polskiej Orkiestry Kameralnej, pełniąc ważną rolę w jej transformacji w znaną dziś Sinfonię Varsovię. Od 1987 do 1991 stał na czele Filharmonii Poznańskiej jako jej dyrektor naczelny i artystyczny. Po 1991 Wojciech Michniewski zadecydował, że nie będzie przyjmować żadnej propozycji stałej współpracy i od tej chwili dyryguje wyłącznie gościnnie.
Jest dyrygentem bardzo wszechstronnym, prowadzi zarówno koncerty symfoniczne, jak i spektakle operowe, a obok repertuaru klasycznego jest szczególnie ceniony za interpretacje muzyki współczesnej. W 1975 otrzymał „Orfeusza” – nagrodę krytyki za najlepsze wykonanie polskiego utworu na „Warszawskiej Jesieni” (Psychodrama Tadeusza Bairda), w 1987 – nagrodę krytyki na Musikbiennale Berlin. Łączy go współpraca z czołowymi polskimi zespołami – Filharmonią Narodową, Sinfonią Varsovią, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia. W warszawskim Teatrze Wielkim – Operze Narodowej przygotował muzycznie wiele prapremier i premier, szczególnie istotny był jego udział w premierach projektu „Terytoria”. Ważnymi wydarzeniami stały się w Teatrze Wielkim premiera baletowa I przejdą deszcze z muzyką Henryka Mikołaja Góreckiego oraz światowe prawykonanie opery Pawła Szymańskiego Qudsja Sacher w reżyserii Eimuntasa Nekrošiusa, w Paryżu światowa prapremiera opery Elżbiety Sikory Madame Curie, premiera Króla Ubu  Pendereckiego w Operze Bałtyckiej w reżyserii Janusza Wiśniewskiego. Dokonał wielu nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych. Kilkukrotnie wyróżniony został nagrodą „Fryderyka”. Nagranie DVD opery Madame Curie otrzymało nagrodę „Orphée” przyznawaną przez francuską Académie du Disque Lyrique.
Koncertował niemal we wszystkich krajach Europy, w Azji, Ameryce Północnej i Południowej, w salach takich, jak mediolańska La Scala, Filharmonia i Schauspielhaus w Berlinie, Barbican Center w Londynie, Teatro Colon w Buenos Aires. Brał udział w wielu międzynarodowych festiwalach muzycznych. Dwukrotnie otrzymał nagrodę „Fryderyka”. W 2005 roku został uhonorowany jubileuszową Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich „za wieloletnie i kreatywne towarzyszenie polskiej muzyce współczesnej” oraz odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. Uhonorowano go również wybitym w stulecie urodzin kompozytora medalem Towarzystwa im. Witolda Lutosławskiego. Otrzymał tytuł profesora sztuk muzycznych z rąk Prezydenta Bronisława Komorowskiego, prowadzi klasę dyrygentury w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.

Monika Dondalska – skrzypce

Urodziła się w 1985 roku w Olsztynie. Pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych. Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła pod kierunkiem ojca, Jana Dondalskiego. W wieku siedmiu lat podjęła naukę w PSM I i II st. w Olsztynie w klasie skrzypiec A. Hoffmana. Od 1996 roku była uczennicą Zdzisława Wylonka. W latach 2000-2002 uczęszczała do Państwowego Liceum Muzycznego im. Z. Brzewskiego w Warszawie w klasie skrzypiec Mirosława Ławrynowicza. W roku 2004 ukończyła Państwowe Liceum Muzyczne im. A. Rubinsteina w Bydgoszczy w klasie Bolesława Siarkiewicza, a sześć lat później – Akademię Muzyczną im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy w klasie Vadima Brodskiego.
Jest laureatką wielu konkursów skrzypcowych, zdobyła m.in. IV nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika w Konkursie Skrzypcowym im. J. Garści w Stalowej Woli (1993), IV nagrodę w I Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku, V nagrodę na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie (1995), III nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. G. Bacewicz we Wrocławiu (1996), IX nagrodę oraz nagrodę specjalną dla najmłodszego uczestnika, nagrodę Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci Uzdolnionych Muzycznie, nagrodę Filharmonii Lubelskiej w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1996), III nagrodę w Wielkopolskim Konkursie Skrzypcowym w Poznaniu (1997), III nagrodę w II Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. A. Januszajtis w Gdańsku (1997), IV nagrodę w IV Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym im. S. Serwaczyńskiego w Lublinie (1999) oraz II nagrodę w Ogólnopolskim Bachowskim Konkursie im. S. Hajzera w Zielonej Górze (2003). W 1998 roku była półfinalistką Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. L. Spohra w Weimarze, jest również laureatką Ogólnopolskich Przesłuchań Uczniów Klas Skrzypiec Szkół Muzycznych I st. w Olsztynie w 1997 roku (otrzymała wyróżnienie). W 2004 roku brała udział w Makroregionalnych Przesłuchaniach Uczniów Klas Skrzypiec i Altówek w Toruniu. W tym samym roku zdobyła VII miejsce na Ogólnopolskich Przesłuchaniach Klas Skrzypiec i Altówek Szkół Muzycznych I i II stopnia w Warszawie.
Brała udział w licznych kursach skrzypcowych m.in. w Zakopanem, Łańcucie (pod kierunkiem prof. M. Ławrynowicza), w Goch w Niemczech (pod kierunkiem prof. R. Szredera), „Salony u Mistrza – w stronę Artura Rubinsteina” pod kierunkiem K.A. Kulki w Bydgoszczy, otrzymując nagrodę dla wyróżniającego się uczestnika kursu. Była stypendystką Krajowego Funduszu Na Rzecz Dzieci oraz Prezydenta Miasta Olsztyna.
Koncertowała z recitalami jako solistka i kameralistka w Polsce, Niemczech, Szwajcarii, a z i orkiestrą w Macedonii i Hiszpanii, wykonując z powodzeniem repertuar klasyczny oraz rozrywkowy. Obecnie koncertuje z zespołem Pro Musica Antiqua, Bellarti Trio, eQuantum String Chamber Orchestra. Występowała jako solistka z orkiestrami symfonicznymi Filharmonii Lubelskiej, Olsztyńskiej (później Warmińsko-Mazurskiej) oraz w Białymstoku pod batutą Bogdana Olędzkiego, Romana Zielińskiego, Jerzego Salwarowskiego, Janusza Przybylskiego, Zygmunta Rycherta, Ewy Strusińskiej, Jana Miłosza Zarzyckiego, Jerzego Swobody, Miguela Salmon Del Real (Meksyk), Jesusa Medina (Meksyk), Massimiliano Caldiego (Włochy).
W sezonie artystycznym 2009/2010 rozpoczęła pracę w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej. W 2012 roku wygrała konkurs na stanowisko koncertmistrza tej instytucji, gdzie współpracuje z wybitnymi dyrygentami oraz solistami z całego świata. Od 2015 roku prowadzi z sukcesami działalność pedagogiczną w Państwowej Szkole Muzycznej I i II st. im. F. Chopina w Olsztynie. Od roku akademickiego 2022/2023 zatrudniona jest na stanowisku asystenta w Instytucie Muzyki na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Zapraszana jest do prowadzenia warsztatów i kursów mistrzowskich.
W kręgu jej zainteresowań jest odkrywanie dzieł zapomnianych kompozytorów. W grudniu 2016 roku dokonała nagrania płyty (wydanej w marcu 2017) z utworami Raula Koczalskiego (światowe premiery) dla wytwórni Acte Préalable. W marcu 2017 roku wykonała I Koncert skrzypcowy op. 8 Joachima Kaczkowskiego (pierwsze wykonanie po ponad 150 latach).

Koncert objęty projektem „WARMIŃSKO-MAZURSKA KARTA SENIORA” (zniżka 50% od ceny biletu normalnego), programem  „WARMIA I MAZURY DLA DUŻEJ RODZINY” oraz programem „KARTA DUŻEJ RODZINY” (Pakiet rodzinny w cenach: Rodzic – 30 zł, Dziecko – 15 zł). Bilety w cenach specjalnych do nabycia tylko w kasie Filharmonii za okazaniem Kart.