Koncert symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Witold Paprocki

Joolz Gale – dyrygent
Dominik Jastrzębski – klarnet
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:
Paul Hindemith – Tańce symfoniczne
Aaron Copland – Koncert na klarnet z towarzyszeniem orkiestry smyczkowej, harfy i fortepianu
Edward Grieg – Tańce symfoniczne op. 64

Tańce symfoniczne to tak naprawdę obrazki muzyczne przeznaczone na orkiestrę symfoniczną. Na polu tego gatunku, który pojawił się w literaturze muzycznej w drugiej połowie XIX wieku, kompozytor zdaje się eksplorować możliwości tego jakże wszechstronnego aparatu wykonawczego. 

Tańce symfoniczne Paula Hindemitha składają się z czterech części: Langsam (powoli), Lebhaft (żywo), Sehr langsam (bardzo powoli) Massig bewegt, mit Kraft (bardzo ruchliwie, z siłą). Kompozytor wykształcił własny język muzyczny (a nawet opisał go we własnym traktacie zatytułowanym Unterweisung im Tonsatz), ale z drugiej strony jest on zapatrzony w muzykę epok poprzednich, chociażby polifonię Jana Sebastiana Bacha. Utwór, który usłyszymy na koncercie, był owocem współpracy kompozytora z choreografem Leonidem Massinem. Muzyka ta przeznaczona była pierwotnie do baletu, który ostatecznie nie powstał. Jest ona jednak na tyle bogata, że w zupełności wystarczy, aby pochłonąć uwagę audytorium. Warto zwrócić uwagę chociażby na nietypowe, często zaskakujące wręcz zestawienia instrumentów w orkiestrze czy polimetrię (używanie wielu oznaczeń metrycznych na przestrzeni jednego utworu).

Utworem, do którego powstało opracowanie choreograficzne, jest Koncert na klarnet z towarzyszeniem orkiestry smyczkowej, harfy i fortepianu amerykańskiego kompozytora Aarona Coplanda, stworzony w latach 1947-1949 na zamówienie jazzowego klarnecisty, Benny’ego Goodmana. Instrumentalista tak wspomina powstanie dzieła: „Nie miałem żadnych oczekiwań, co Aaron powinien napisać. Miał zupełnie wolną rękę (…). Zapłaciłem dwa tysiące dolarów i to była spora suma. (…)”. Z kolei sam kompozytor o swoim dziele mówił tak: „nie miałem dużego składu perkusyjnego, który zapewniłby efekty jazzowe; zamiast tego użyłem uderzenia w kontrabasy i struny harfy, aby je zastąpić”. Forma utworu jest prosta: Dwie skontrastowane pod względem charakteru części (I. Slowly and Expressively oraz II. Rather Fast) łączy cadenza, a całość kończy coda. Utwór ten pełen jest lekkości –  a to wrażenie spowodowane jest delikatną melodyką, subtelną artykulacją, a także swoistym humorem i nonszalancją.

Edward Grieg jest przedstawicielem norweskiej szkoły narodowej. Tak jak kompozytorzy innych europejskich nacji II połowy XIX wieku, tak samo kompozytor Tańców symfonicznych op. 46 sięgał do bogactwa rdzennej kultury muzycznej, a ten właśnie utwór jest najlepszych tego przykładem. Świadczy o tym chociażby fakt, że podtytuł tej kompozycji brzmi: „na podstawie melodii norweskich”. Jednocześnie muzyka mówi sama za siebie – pierwsze dwie części to nic innego, niż stylizowany taniec ludowy halling, którego wykonanie powierzano zazwyczaj mężczyznom z możliwościami akrobatycznymi, a charakterystycznym atrybutem jest kapelusz (solista stara się utrzymać go na drążku, a konkurenci tańczący wokół usiłują go strącić). Po tym pełnym wigoru, żywiołowym tańcu następuje symfoniczne opracowanie melodii kojarzonej z wiosną, a finał to stylizowane połączenie marsza i melodii wykonywanej zazwyczaj na weselach. W słowach Piotra Czajkowskiego, muzyka Griega to wyraz człowieczeństwa: „Kiedy słuchamy [jego] muzyki, instynktownie wyczuwamy, że jest ona napisana przez osobę o rozbrajającym, nieodpartym uroku; używa on muzyki, aby wyrazić bardzo poetycki przepływ emocji i nastrojów… tak bez wahania, ożywiająco, oryginalnie!”

Joolz Gale – dyrygent

Laureat ostatniej nagrody OPUS Klassik, Joolz Gale to wszechstronny dyrygent brytyjski, który specjalizuje się nie tylko w w historycznie zorientowanym wykonawstwie baroku, klasycyzmu czy wczesnego romantyzmu, ale też dysponuje poszerzoną wiedzą na temat repertuaru chóralnego i symfonicznego XX wieku. Jego pasja związana ze specjalnymi projektami i nietypowym repertuarem sprawiła, że jest on teraz jednym z wiodących aranżerów specjalizujących się w muzyce symfonicznej.
Joolz Gale dyrygował chórami i orkiestrami z całej Europy, w tym Orkiestrą Symfoniczną z Bambergu, Filharmonią Brukselską, Junge Deutsche Philharmonie, Chórem Kameralnym RIAS, Orkiestrą miasta Cadaqués, Orquesta y Coro de la Comunidad de Madrid, Cor de Cambra del Palau de la Música Catalana, Real Orquesta Sinfónica de Sevilla, Królewską Orkiestrą Concertgebouw (Camerata RCO) oraz Sinfonią Varsovią. Poza Europą Joolz Gale współpracował z takimi zespołami, jak Chińska Narodowa Orkiestra Symfoniczna, Szanghajska Orkiestra Symfoniczna, Filharmonia Tajwańska, a także orkiestry z Argentyny, Brazylii, Meksyku, Południowej Afryki, Turcji i Wenezueli. W sezonie artystycznym 2024/2025 artysta planuje wystąpić z Flamandzkim Chórem Radiowym, Sinfoniettą Cracovią, Orkiestrą Symfoniczna miasta Halle, Luksemburską Orkiestrą Kameralną oraz Wrocławską Orkiestrą Barokową.
Dyrygent jest założycielem oraz dyrektorem artystycznym Freigeist Ensemble złożonym z solistów najlepszych orkiestr niemieckich. Zespół występuje z wieloma artystami, w tym Sarah Connolly, Regula Mühlemann, Ferhan i Ferzan Önder, Marlis Petersen, Gerhild Romberger, Christian Tetzlaff, Tanja Tetzlaff, Carolin Widmann, Ruth Ziesak oraz Elisa Carrillo Cabrera. Freigeist Ensemble występuje w berlińskich i hamburskich klubach nocnych, a gościnnie salach koncertowych i festiwalach: Musikfest w filharmonii berlińskiej (Strawiński), Konzerthaus w Berlinie (Debussy), Konzerthaus w Dortmundzie (Musorgski), Filharmonia Esseńska (Mahler), festiwal Kissinger Sommer (Bartók), festiwal Kasseler Musiktage (Mahler), Festiwal Rheingau Musik (Bruckner) i Święto muzyki w Stuttgarcie (Mahler). Inne miejsca, gdzie występował zespół, to chociażby Mozarteum w Salzburgu (Prokofiev), Pałac Sztuki w Budapeszcie (Bartók), Auditorio Nacional w Madrycie (Mahler) oraz Sala koncertowa Zaryadye w Moskwie (Szostakowicz) oraz kilka innych miejsc i festiwali w Europie i Azji.
Joolz Gale wraz z Freigeist Ensemble zbierają recenzje w niemieckich mediach (3sat Kulturzeit, ZDF Aspekte, rbb Stilbruch i WDR 3), a także pojawili się na antenie takich stacji, jak ARTE, Mezzo TV i Medici TV oraz nagrywali wiele koncertów live dla Deutschlandfunk Kultur, RBB Kulturradio, NDR Kultur oraz SWR Classic. Ich debiutancka płyta – MAHLER 9 (wydana przez ARS-Produktion) zebrała wiele nagród i uznanie recenzentów, podobnie jak ich kolejny album – MAHLER 10 z 2021 roku. Ta z kolei zdobyła wyróżnienie dla najlepszego nagrania zespołu kameralnego oraz nominacje w kilku innych kategoriach. Najnowszy album Joolza Gale’a będzie zawierał aranżacje pieśni Straussa (z sopranistką Marlis Petersen) oraz I Symfonia kameralna Schoenberga. Jest ona także częścią własnego serialu Meistersaal Sessions (wyprodukowany przez EuroArts), gdzie artysta jest także reżyserem.
Projekty, które realizuje Freigeist Ensemble, zazwyczaj są aranżacjami przygotowanymi przez Joolza Gale’a specjalnie do tego celu (w tym Cudowny Mandaryn Bartóka, Morze Debussy’ego, Mateusz Malarz Hindemitha, Kawaler srebrnej róży Straussa oraz symfonie Brucknera, Prokofiewa, Szostakowicza i Strawinskiego). Nad tego typu przedsięwzięciami współpracuje z wydawnictwem Schott and Boosey & Hawkes. Plany na najbliższy sezon artystyczny zawierają aranżacje utworów Schoenberga, Gurreliedera, oraz VIII Symfonii Szostakowicza i VI Symfonii Brucknera.
Urodzony w Anglii, Joolz Gale rozpoczął swoją edukację muzyczną jako skrzypek, następnie jako śpiewak w Royal College of Music w Londynie. Przed ukończeniem studiów odbył praktyki w Chórze Monteverdiego Sir Johna Eliota Gardinera, i wówczas zaczął kształcić się w kierunku dyrygenckim. W tym samym roku został finalistą na Konkursie Dyrygenckim Gustawa Mahlera, co zaowocowało zaproszeniem Gale’a przez Jonathana Notta do poprowadzenia i nagrania z orkiestrą Symfoniczną Bambergu oraz Orkiestrą Radia Bawarskiego.
Po tych wydarzeniach Joolz Gale kontynuował studia na kierunku dyrygentura w klasie Sir Rogera Norringtona, którego został asystentem przyprowadzeniu Kameralnej Orkiestry Mahlerowskiej, Orkiestrą Symfoniczną SWR w Stuttgarcie oraz Bremeńską Orkiestrą Kameralną oraz innymi zespołami wiodącymi w wykonawstwie na instrumentach historycznych. Był także asystentem Paavo Järviego przy pracy z Bremeńską Orkiestrą Kameralną nad utworami Brahmsa i Schumanna. Z tym ostatnim Joolz Gale będzie odbywał lekcje mistrzowskie, pracując z Tallińską Orkiestrą Kameralną. Ostatnią współpracą w charakterze asystenta była współpraca z Justinem Doylem z Berlińskim Chórem Kameralnym, Akademia muzyki Dawnej w Berlinie w ramach różnych projektów.

Biografia artysty pochodzi z jego strony internetowej: http://joolzgale.com/about [dostęp 7.11.2024]

Dominik Jastrzębski – klarnet

Klarnecista, kameralista, nauczyciel, solista Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej, doktor sztuki. Urodzony w Szczytnie. Ukończył Szkołę Muzyczną II stopnia w Olsztynie w klasie klarnetu mgr Mirosławy Nowak-Dobrychłop. Edukację kontynuował na studiach w Akademii Muzycznej w Gdańsku w klasie klarnetu prof. Marka Schillera. Studiował również w Conservatoire Royal de Bruxelles w klasie klarnetu prof. Ronalda van Spaendoncka oraz Jean Marc Fessarda.

Brał udział w licznych kursach klarnetowych pod okiem takich sław jak: David Campbell, Philippe Cuper, Nicolas Baldeyrou, Florant Heau, Andrew Marinner, Antonio Saiote, Brad Terry. Jako solista i kameralista został laureatem wielu konkursów muzycznych. Do ważniejszych należą: VII Akademicki Konkurs Klarnetowy we Włoszakowicach (wyróżnienie), Concorso Citta di Barletta we Włoszech (laureat pierwszego miejsca), Muzyczne Forum Młodych (laureat pierwszego miejsca), VI Festiwal Klarnetowy w Piotrkowie Trybunalskim (laureat pierwszego miejsca w kategorii Zespoły Kameralne).

Dominik Jastrzębski od 2008 roku jest pierwszym klarnecistą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej oraz od 2015 roku członkiem Rady Artystycznej tejże orkiestry. Przez lata działalności artystycznej miał okazję pracować z wybitnymi dyrygentami i kompozytorami. W 2011 roku otrzymał nagrodę dyrektora Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej Piotra Sułkowskiego za pełne zaangażowania wykonywanie partii pierwszego klarnetu w orkiestrze. Wykonywał również koncerty solowe z towarzyszeniem orkiestry Filharmonii. Współpracował także z innymi instytucjami: Filharmonia Bałtycka, Teatr Muzyczny w Gdyni, Teatr Wybrzeże, Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, Elbląska Orkiestra Kameralna, Polska Filharmonia Sinfonia Baltica, Toruńska Orkiestra Symfoniczna, Orkiestra Symfoników Gdańskich, Pilska Orkiestra Klasyczna.

Od czasów studiów wciąż na nowo pasjonuje się muzyką kameralną. Był członkiem kwartetu Baltic Clarinet Quartet, z którym wygrał Festiwal Klarnetowy w Piotrkowie Trybunalskim 2007 roku, członkiem trio dętego MDM Trio, z którym wygrał Muzyczne Forum Młodych  w 2006 oraz Concorso Citta di Barletta (Włochy) w tym samym roku. Koncertował również z trio fortepianowym D`Ami, kwartetem Fuego Quartet oraz gościnnie z olsztyńskim zespołem Pro Musica Antiqua. Jest współtwórca projektu „Film Jazz Project – zagraniczni muzycy grają polską muzykę filmową”, który opierał się na współpracy z jazzmanami światowego formatu – Michael „Patches” Stewart, Nathan Williams, Sebastian Kuchczyński. Jako muzyk sesyjny występował na scenach Europy z takimi muzykami jak Arkady Gotesmann, Mikołaj Trzaska, Grzech Piotrowski, Jerzy Małek, Antoni Gralak, Alek Korecki.

Biografia artysty pochodzi ze strony internetowej UWM: https://ws.uwm.edu.pl/pracownicy-ogloszenia-i-aktualnosci/dr-dominik-jastrzebski [dostęp 8.11.2024]