Koncert symfoniczny

Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Witold Paprocki

Alexandr Iradyan – dyrygent
Martyna Kaszkowiak – skrzypce / w ramach nagrody otrzymanej w IX edycji Ogólnouczelnianego Konkursu Gram z Orkiestrą

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:
Dmitr Szostakowicz – I Koncert skrzypcowy a-moll op. 77
Ernest von Dohnanyi – I Symfonia d-moll op. 9

Dymitr Szostakowicz uchodzi za jednego z największych symfoników XX wieku. Uznawany jest za kontynuatora tradycji beethovenowskiej, a trzon jego twórczości stanowi 15 symfonii. Jego wielki poprzednik dokonał zaszczepienia charakteru symfonicznego na grunt innych gatunków, co  zastosował także Rosjanin w Koncercie skrzypcowym a-moll op. 77, który usłyszymy w wykonaniu Martyny Kaszkowiak i Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej pod batutą Alexandra Iradyana. Osobliwy charakter tego dzieła podkreśla obsada wykonawcza, a konkretnie orkiestra o poszerzonym składzie o instrumenty takie, jak choćby ksylofon, czelesta czy harfa. 

Kompozytor nadał dziełu potężną, czteroczęściową formę: 

I. Nocturne: Moderato 

II. Scherzo: Allegro non troppo

III. Passacaglia: Andante 

IV. Burlesca: Allegro con brio

Nostalgiczna, ponura i nieco groźna część pierwsza, druga –  bardzo żartobliwa, ale też upiorna, – trzecia ujmująca i kojąca, a do tego utrzymana w formie passacaglii (która polega na powtarzaniu  tematu w niskim rejestrze z jednoczesnym „nadbudowywaniem” kolejnych wariacji w wyższych warstwach brzmieniowych) i wreszcie finał – wirtuozowski, ariostyczny, stanowiący zwięzłe podsumowanie całego utworu. Uwadze słuchaczy z pewnością nie umknie wspaniała, wysublimowana i często zaskakująca orkiestracja, niezwykle złożona i skontrastowana narracja muzyczna. Koncert powstawał w latach 1947-8 i był kilkukrotnie przerabiany przez kompozytora, także we współpracy z Dawidem Ojstrachem, któremu podczas prawykonania powierzona była partia solowa. Legendarny skrzypek w finalnej wersji dzieła zauważył „głębię treści artystycznej”, a partię solową porównał do  „soczystej, szekspirowskej roli”.

Ernest von Dohnanyi, a właściwie Ernő Dohnányi – to zapomniany węgierski artysta. Za życia był wziętym pianistą, a jego kariera w tej profesji swoim zasięgiem objęła Niemcy, Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię. Jako wpływowa persona środowiska muzycznego zarówno w kraju, jak i za granicą, zorganizował pierwszy Konkurs Pianistyczny im. Ferenca Liszta w 1933 roku, który odbywa się co 5 lat po dziś dzień. Dohnányi działał w tym samym czasie, co Zoltán Kodály i Béla Bartók. Wszyscy trzej muzycy byli kompozytorami i czynnie propagowali edukację muzyczną na Węgrzech, a von Dohnanyi i Bartók przyjaźnili się i często koncertowali razem. Ten pierwszy różnił się jednak od swoich kolegów po fachu tym, że w swojej twórczości nawiązywał do tradycji, pozostawał pod kompozytorskim wpływem swojego mentora, Johannesa Brahmsa, oraz nie przejawiał zainteresowania węgierską muzyką ludową jako inspiracją do swoich utworów. I Symfonia, której wysłuchamy w piątkowy wieczór, ma cechy muzyki niemieckiej, i jednocześnie wyraźny, indywidualny rys stylistyczny wyrażający się w gęstej, lejącej się jak satyna melodyce, zbalansowanej fakturze i porywającej narracji muzycznej.

Martyna Kaszkowiak – skrzypce

Martyna Kaszkowiak, urodzona w 1997 roku, rozpoczęła naukę gry na skrzypcach w wieku sześciu lat pod opieką mgr Janusza Gajownika. Ukończyła studia magisterskie na Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie, studiując pod kierunkiem prof. Wiesława Kwaśnego. W trakcie swojej edukacji Martyna uczestniczyła w licznych kursach mistrzowskich prowadzonych przez wybitnych profesorów, takich jak Zakhar Bron, Krzysztof Śmietana, Wanda Wiłkomirska, Herwig Zack, Alexander Sitkovetsky, Ilya Kaler oraz Linus Roth. Martyna Kaszkowiak zdobyła wiele prestiżowych nagród, w tym: I nagrodę w IV Ogólnopolskim Cieszyńskim Konkursie Skrzypcowym (2016), III miejsce w grupie III na 40. Ogólnopolskim Konkursie Bachowskim im. S. Hajzera w Zielonej Górze (2015), III nagrodę na XIII Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym „Młody Paganini” w Legnicy (2015), II nagrodę w I Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej KraCamera 2021 w kategorii D z zespołem Arbor String Quartet W 2014 roku Martyna została zaproszona przez Polską Fundację Wymiany Kulturowej „Chopin” do udziału w koncertach w Chinach jako solistka. W tym samym roku występowała również w Stanach Zjednoczonych, między innymi w The Kościuszko Foundation w Waszyngtonie. W latach 2017-2019 była członkiem European Union Youth Orchestra, biorąc udział w wielu prestiżowych festiwalach europejskich, takich jak London BBC Proms, Young Euro Classic, oraz Chopin i jego Europa. Współpracowała z wieloma znanymi solistami, w tym Seong-Jin Cho, Christianem Lindbergiem i Baibą Skride, oraz dyrygentami, takimi jak Manfred Honeck, Gianandrea Noseda i Vasily Petrenko. Martyna współpracowała z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej, orkiestrą Sinfonietta Cracovia oraz Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach jako członek Akademii NOSPR. W lipcu 2022 roku była uczestniczką Pacific Music Festival w Japonii, gdzie współpracowała z dyrygentami Kenem-Davidem Masurem i Lahavem Shani. W lipcu 2023 roku ukończyła dwuletnią akademię orkiestrową Luxembourg Philharmonic Orchestra Academy. Obecnie pracuje w orkiestrze Kungliga Filharmonikerna w Sztokholmie, gdzie kontynuuje rozwijanie swojej pasji do muzyki orkiestrowej.

Alexandr Iradyan – dyrygent

Dyrygent, kompozytor i pianista urodzony w 1990 roku w Erewaniu, występował w ponad piętnastu krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, Rosji, Francji, Belgii, Niemczech, na Białorusi, w Uzbekistanie, Gruzji, Stanach Zjednoczonych.

Karierę rozpoczął w wieku 16 lat, kiedy wraz z Narodową Orkiestrą Filharmonii Armeńskiej wykonał własny koncert fortepianowy. Jest zwycięzcą wielu ważnych konkursów, takich jak: Międzynarodowy Konkurs im. Arama Chaczaturiana (I nagroda) i Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny w Jekaterynburgu (grand prix). Muzyka Alexandra Iradyana wykonywana była w Carnegie Hall w Nowym Jorku, BOZAR w Brukseli i innych prestiżowych salach. W 2014 roku balet Iradyana Memos of Suicide wystawiony był na deskach Narodowego Teatru Opery i Baletu w Erewaniu.

Artysta ukończył studia kompozytorskie w Państwowym Konserwatorium w Erewaniu w 2014 roku, zaś dyrygenturę studiował w Konserwatorium Królewskim w Brukseli. W 2016 roku przeprowadził się do Berlina, by studiować z Międzynarodowej Akademii Dyrygentury przy Universität der Künste u Stevena Sloane’a. Od ukończenia studiów w 2019 roku mieszka i pracuje w Berlinie, gdzie jest wykładowcą swojej uczelni, a także dyrektorem artystycznym i dyrygentem Sonoris Orchestra Berlin. Pełni także funkcję dyrygenta gościnnego Narodowej Orkiestry Kameralnej Armenii. Współpracuje z licznymi orkiestrami na całym świecie, z którymi wykonuje zarówno repertuar klasyczny, jak i współczesny. W czerwcu 2020 roku Alexandr Iradyan zdobył nagrodę specjalną w Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim im. Arama Chaczaturiana, co dało mu możliwość wystąpienia w Olsztynie z Orkiestrą Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej.

Artysta ma koncie współpracę z tak znakomitymi muzykami i zespołami, jak: Mischa Maisky, Maxim Vengerov, George Pehlivanian, Belgijska Orkiestra Narodowa, Orkiestra Symfoniczna Radia i TV w Słowenii. Uczestniczył w kursach mistrzowskich, które prowadzili Robin Ticciati (Deutsches Symphonie Orchester), Sir Roger Norrington, Grzegorz Nowak (Royal Philharmonic Orchestra of London). Dyrygował takimi orkiestrami, jak: Brandenburger Symphoniker, Hochschulorchester der UdK, Staatstheater Cottbus, Bochumer Symphoniker, Kammerorchester Prenzlau, Naubrandenburger Symphoniker.

Koncert jest współorganizowany przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca w ramach programu „Muzyk – rezydent”, finansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego