Recital fortepianowy

Janusz Olejniczak – fortepian

Jagienka Perlikiewicz-Kass – prowadzenie koncertu

W programie:
Fryderyk Chopin
– Sonata b-moll op. 35
– Scherzo b-moll op. 31
– Nokturn c-moll op. 48 nr 1
– 4 mazurki
– Ballada g-moll op. 23
– 2 walce
– Polonez As-dur op. 53

Janusz Olejniczak, mistrz ujarzmiania czasu muzycznego, tempa rubato i zjawiskowego brzmienia, jest dziś jednym z najwybitniejszych chopinistów świata. Jak nikt zgłębił styl Chopina i jak nikt potrafi ukazać wyrafinowane niuanse jego muzyki, szczególnie tej bliskiej folklorowi. Na program jego olsztyńskiego recitalu złożą utwory niemal wszystkich uprawianych przez Fryderyka Chopina gatunków.

Pianista rozpocznie występ Sonatą b-moll op. 35, uważaną za jedno z największych arcydzieł XIX wieku. Sercem utworu jest najsłynniejszy w historii marsz żałobny. Jak ujął to Mieczysław Tomaszewski, „Sonata b-moll, rzec można, »urosła wokół marsza«. Stał się on dla niej punktem wyjścia, a zarazem punktem centralnym i kulminacyjnym. Obie części pierwsze, Allegro i Scherzo, ku niemu dążą. Finale pełni jedynie funkcję epilogu: »ogadywania po marszu«, który już minął”. Utrzymane w tej samej tonacji Scherzo b-moll op. 31 ma „rysy byroniczne” (Robert Schumann) i „akcenty demoniczne” (Ferdynand Hoesick). Zdzisław Jachimecki zwracał uwagę na „długą wstęgę melodii wyśpiewaną na jednym oddechu”, zaś Artur Hedley pisał o „ekstatycznym liryzmie utworu” oraz muzyce „wstrząsającej i porywającej”.

Ukojenie przyniesie Nokturn c-moll op. 48 nr 1, którego opowieść toczy się niespiesznie i półgłosem, zaś główna melodia „brzmi jak wzniosła, natchniona pieśń wypełniona powagą przesłania, autentycznym patosem i jakimś tragicznym majestatem” (Tadeusz Zieliński). Ballada g-moll op. 23 to pierwsze z dzieł tego gatunku w katalogu Chopina. Choć pozbawione jest jakiegokolwiek programu pozamuzycznego, przypuszcza się, że inspiracją dla kompozytora były słowa Mickiewicza: „Ballada jest to powiastka osnowana z przypadków życia pospolitego (to znaczy realnego) albo z dziejów rycerskich, ożywiona dziwnością ze świata romantycznego, śpiewana tonem melancholicznym, w stylu poważna, w wyrażeniach prosta i naturalna”. W programie recitalu znajdą się również wybrane walce – mistrzowsko stylizowane salonowe tańce paryskie, które Chopin podniósł do rangi wielkiej sztuki – oraz mazurki. Te drugie, obok polonezów, są najbardziej „polskimi” z utworów Chopina. To w nich kompozytor stworzył niedościgły wzorzec stylizacji tego co ludowe, narodowe, autentyczne.

Wreszcie na koniec Polonez As-dur op. 53, który Mieczysław Tomaszewski nazwał „poematem choreicznym” i zauważył, że bliższy jest on balladom niż tańcom, „choć majestatyczność poloneza wciąż wyraźnie z niego bije”. Zdzisław Jachimecki dzieło to uznał za „najdoskonalszy utwór w historii gatunku”. A Hugo Leichtentritt dowodził: „Wszystko, co pod względem blasku, dostojeństwa, siły i entuzjazmu tkwi w polonezie – zostało w arcydziele tym wyrażone w sposób najbardziej porywający z możliwych”.

Janusz Olejniczak – fortepian

Należy do najwybitniejszych współczesnych chopinistów. Urodzony we Wrocławiu, w 1970 r. był najmłodszym laureatem Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina, uczniem Luizy Walewskiej, Ryszarda Baksta, Zbigniewa Drzewieckiego oraz Karola Małcużyńskiego. Został także nagrodzony na Międzynarodowym Konkursie im. Alfreda Caselli w Neapolu.

Artysta koncertuje w Europie, obu Amerykach, Azji i Australii w najsłynniejszych salach koncertowych, jak Filharmonia Berlińska, Teatro Colón w Buenos Aires, Salle Pleyel, Suntory Hall, Lincoln Center, Tonhalle w Düsseldorfie, czy Concertgebouw. Wielokrotnie zasiadał w jury konkursów pianistycznych i dawał lekcje mistrzowskie poza granicami kraju – w Europie, Kanadzie, Japonii, Kolumbii.

Poza żelaznym repertuarem klasycznym wykonuje i nagrywa także polską muzykę współczesną (m.in. Lutosławski, Górecki, Kilar). Występował z orkiestrami pod dyrekcją Witolda Rowickiego, Stanisława Wisłockiego, Kazimierza Korda, Antoniego Wita, Jerzego Maksymiuka, Wojciecha Michniewskiego, Tadeusza Strugały, Charles’a Dutoit, Andrzeja Borejki, Grzegorza Nowaka, Jacka Kaspszyka i in. Od wielu lat współpracuje także z Markiem Mosiem i Orkiestrą Aukso.

Był jednym z pierwszych wykonawców muzyki Chopina na instrumentach historycznych (Érard i Pleyel); jest stałym gościem festiwalu „Chopin i jego Europa” w Warszawie, na którym zagrał m.in. u boku Marthy Argerich i Marii João Pires i Fransa Brüggena.

Jego dorobek artystyczny obejmuje ponad 40 nagrań repertuaru klasycznego, romantycznego i współczesnego, w tym ścieżki dźwiękowe do filmów Pianista Romana Polańskiego i Błękitna nuta Andrzeja Żuławskiego.

Artysta został uhonorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), Złotym Medalem Gloria Artis (2005) oraz ośmiokrotnie nagrodą „Fryderyk”. W październiku 2015 r. rozpoczął stałą współpracę z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.

(Fot. Bartek Bartczak)