Szanowni Państwo,
mamy ogromną przyjemność zaprosić na wystawę ,,Salvador Dali – Esencjonalnie’’, na której prezentujemy blisko 90 prac jednego z najważniejszych i najciekawszych artystów XX wieku. Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie otwiera nową przestrzeń wystawienniczą FilArt Galerię, która prezentować będzie sztukę lokalnych i światowych artystów. W nowoczesnej, pięknej siedzibie Filharmonii chcemy łączyć twórczość i twórców. Otwieramy nasze drzwi na regularne wystawy sztuki plastycznej. Oryginalne grafiki, porcelana i płaskorzeźba są w większości sygnowane własnoręcznie przez artystę. Prace te pochodzą ze zbiorów Gminnego Ośrodka Kultury w Luzinie, który 14 maja 2022 roku zapoczątkował podróżowanie tej wystawy po Polsce. Dyrektorem Ośrodka jest Rafał Płotka.
Prezentowane dzieła ukazują mniej znane oblicze Dalego. W pracach z cyklu Boska komedia daje się poznać jako świetny ilustrator i interpretator, w cyklu Boska Komedia uwidacznia się jego maniakalne wręcz przywiązanie do pewnych motywów. Dalí był także wielkim miłośnikiem sztuki dawnej i również temu dawał wyraz w grafikach.
Do najbardziej kontrowersyjnych działalności Dalego należą obrazy religijne, powstałe w wyniku rzekomych uniesień wiary artysty, w których odwoływał się m.in. do baroku włoskiego i hiszpańskiego, a także akademizmu XIX wieku. Dzisiaj prezentujemy Państwu płaskorzeźbę „Chrystus Gali” , która jest najcenniejszym obiektem tej wystawy.
Obok bogactwa podejmowanych tematów zaskakiwać może także niezwykła biegłość warsztatowa w technikach graficznych. Dalí nie traktował żadnej dziedziny swojej twórczości pobocznie, a wręcz każdy aspekt jego życia był sztuką. Wystawa w FilArt Galerii Filharmonii Warmii i Mazur to wyjątkowa możliwość, by poznać bliżej tę nieco nieznaną dziedzinę wielowątkowej twórczości wszechstronnego artysty.
Jak napisał Dr Marian Panek „Salvador Dali wykreował swój odmienny wizualny świat. Świat nadrealnych postaci, zdarzeń, rekwizytów, przebiegu wyrafinowanych plastycznych opowieści o nim. Dali stworzył inny, własny, znaczący, pełen symbolicznych treści artystyczny kosmos. Sam też jest bohaterem tych wizualnych narracji w odmiennych wcieleniach, przy stosowaniu różnych realizacyjnych metod, twórczych nawykach i sposobie pracy. Jego sztuka jest podziwiana. Fascynuje zarówno pospolitego widza, jak i znawców surrealistycznego widzenia.
Dali w swych performatywnych doświadczeniach, eksperymentach z własnym mózgiem i psychiką mawiał, że to, co uprawia w sztuce, jest ,,spontaniczną metodą irracjonalnego poznania, opartą na krytycznej i systematycznej obiektywizacji asocjacji i interpretacji delirycznych ‘’. Z premedytacją wchodzi w psychiczne stany halucynogenne, wywołując je zwykle na pograniczu jawy i snu, rozpoczynając w ten sposób proces introspekcji, umożliwiający mu wielokrotne wchodzenie, przenikanie, wędrowanie, penetrowanie odmiennych struktur wizualnych oraz przebywanie w nich, jakby w ,, innym wymiarze”. Pisał o tym w eseju Podbój irracjonalnego z 1935 roku w ten sposób: „moja działalność paranoiczno-krytyczna jest w rzeczywistości spontaniczną metodą poznawania irracjonalizmu, na podstawia asocjacji interpretacyjno-krytycznych fenomenów majaku”, wyjaśniając własne, z pozoru alogiczne zachowania twórcze. Kontynuując wypowiedź, stwierdza: „Działanie krytyczne zachodzi tylko przy swobodnym wyszukiwaniu obrazów oraz spójnych systematycznych skojarzeń. Działanie paranoiczno-krytyczne jest siłą napędową obiektywnego przypadku ‘’. Dalego interesuje wszystko, co go przeraża, a zarazem zmusza w konsekwencji do artykułowania wizualizacji swoich stanów delirycznych, panicznych i paranoicznych. Ciągle też poszukuje „ kamienia filozoficznego ‘’ dla przemian, transformacji i zawierania się obrazu w obrazie. Stosuje różnorodne „afrodyzjaki ‘’ w swoim menu artystycznym. Najważniejszym z nich jest erotyka-zwykle połączona ze śmiercią, a przechodząca w różnego rodzaju majaki i wizje związane właśnie z nimi. To one zasadniczo prowadzą go do zdumiewającej umiejętności artykułowania ich, przywoływania i komponowania w obrazie. Stwarzanie zaskakujących przedstawień malarskich , zderzających w sobie różne ekspresje i stylistyki. Łączenie odmiennych obrazów kulturowych czy osobnych jakościowo światów.
Dali dokonuje tego w wyrazisty sposób w swych grafikach. Prace na papierze drukowane na zamówienie przez znane wydawnictwa czy drukarzy –właścicieli słynnych pracowni graficznych –poszerzyły znacząco krąg jego odbiorców. Są ewidentnie wynikiem świadomej autopromocji własnej twórczości.
Na ekspozycje w Luzińskim Ośrodku Kultury składa się 75 grafik, 24 ceramiki, 1 płaskorzeźba które powstały w przestrzeni 1944-1983 i w interesujący sposób przywołują zainteresowanie katalońskiego artysty różnorodnymi kierunkami w sztukach plastycznych ubiegłego wieku. Jest to również próba ukazania jego twórczych poszukiwań i wybitnych zdolności ilustratorskich. Grafiki te są w części sygnowane własnoręcznie przez Dalego, pozostałe były tłoczone w limitowanych edycjach z autorskich matryc. Prezentowane są litografie, akwaforty, staloryty i drzeworyty. Powstały one na potrzeby zilustrowania ekskluzywnych wydań wybitnych dzieł literatury światowej: Williama Shakespeare’a, Goethego, Cervantesa, Sandoza, Dantego Alighieri, Hemingwaya. Cykle graficzne: Biblia, Paternoster, Boska Komedia, Surrealistyczne Witraże, Surrealistyczne Kwiaty, Konie Dalego, Karty Tarota, Karty Pokera oraz Hiszpańska Surrealistyczna ceramika. Są także inne pojedyncze prace o dużej artystycznej wartości.
Dali eksperymentował w grafice, najlepiej czuł się w akwaforcie, sięgał też po akwatintę, rytował na deskach, stosował zabiegi fotochemiczne przydatne przy naświetlaniu emulsji na matrycach. Wzbogacał swój repertuar techniczny o klasyczne ksylografie czy fotoryty w tworzywach sztucznych. Na płytach litograficznych zostawia formy, ślady miotanych nabojów z kolorowymi farbami, strzela również takimi pociskami do blach miedzianych.
Oglądając jego grafiki, stajemy przed fenomenem surrealizmu, który w wydaniu Dalego- innowatora rozciąga się na całe minione stulecie, choć u podstaw warsztatu tego artysty leży solidne doświadczenie szkoły klasycznej, zarówno pod względem znajomości historii sztuki, jak i rozmaitości technik plastycznych”.
Wystawę można oglądać od 15 września do 15 października 2023 roku w FilArt Galerii, czyli foyer Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie.
