Wrzesień
Koncert symfoniczny
Wrzesień 27, 2024
Wrzesień
Wrzesień 27, 2024
Wprowadzenie do koncertu godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Janusz Ciepliński
Anna Sułkowska-Migoń – dyrygentka
Elicia Silverstein – skrzypce
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej
Program:
Gioacchino Rossini – Uwertura do opery Włoszka w Algierze
Ludwig van Beethoven – Koncert skrzypcowy D-dur op. 61
Louise Farrenc – III Symfonia g-moll op. 36
Opera Włoszka w Algierze Gioaccimo Rossiniego to tak zwane dramma giocoso – czyli gatunek, który łączy w sobie elementy opery buffa (komicznej) orz seria (poważnej). Jest to muzyczna opowieść o poszukującym rozrywek pozamałżeńskich władcy Algieru, Mustafie, który próbuje spławić swą żonę, Elwirę, a nawiązać bliższą znajomość z Izabelą, Włoszką, której statek rozbił się u wybrzeży tego kraju. W intrygę miłosną zaplątane są jeszcze inne postaci: ukochany Izabeli, Lindor, a także zakochany w niej Taddeo. Z dostępnych nam źródeł historycznych wiemy, że opera powstała w zaledwie 4 tygodnie. Całkiem słusznym przypuszczeniem wydaje się, że jej kanwą jest prawdziwa historia z czasów Rossiniego: „Latem 1805 roku głośnym wydarzeniem stało się uprowadzenie przez korsarzy włoskiego okrętu żeglującego po morzu Tyreńskim pomiędzy Sycylią i Sardynią. W Algierze pasażerowie, wśród których znajdowała się piętnastoletnia hrabianka Antonietta Frapolli Suini z Mediolanu, zostali sprzedani. Obdarzona wyjątkową urodą Włoszka trafiła do haremu beja [władcy Algieru]. Włoskie władze napoleońskie we podjęły energiczną interwencję w tej sprawie i w trzy lata później wszyscy jeńcy włoscy, wraz z piękną Antoniettą wrócili do kraju. Główna bohaterka dożyła w Mediolanie sędziwego wieku”.
Wszystkie gatunki Ludwiga van Beethovena mają to do siebie, że zawierają cechy symfonii, niezależnie od tego, czy jest to sonata fortepianowa, kwartet smyczkowy, czy miniatura instrumentalna. Muzykolodzy i teoretycy muzyk ukuli nawet termin określający tą cechę twórczości mistrza z Bonn – symfonizacja. Koncerty solowe nie są wyjątkiem. Spośród dziewięciu napisanych przez Beethovena, tylko jeden został przeznaczony na skrzypce. Jednocześnie jest on obecnie jednym z najczęściej wykonywanych, a często nazywany jednym z najwybitniejszych wśród koncertów na ten instrument. Gdyby sam kompozytor sie o tym dowiedział, byłby prawdopodobnie zaskoczony, bowiem prawykonanie tego dzieła w 1806 roku było totalną klapą. Trzeba jednak przyznać, że Beethoven sam się nieco do tego przyczynił – dzieło ukończył dopiero 2 dni przed premierą, a zatem zarówno orkiestra, jak i solista – Franz Clement, jeden z czołowych wiedeńskich skrzypków tamtych czasów – nie mieli dość czasu, aby doprowadzić do doskonałości wykonanie tak potężnego utworu (całość trwa ok. 45 min). Niektóre źródła podają, że podczas prawykonania solista dosłownie czytał swoją partię a prima vista (tzn. bez przygotowania). Koncert skrzypcowy D-dur pozostawał zapomniany aż do roku 1844 (przypomnijmy – 17 lat po śmierci kompozytora!) – kiedy za dzieło to „wzięli się” Joseph Joachim – jeden z najznakomitszych skrzypków XIX wieku oraz Felix Mendelssohn-Bartholdy, czołowy kompozytor niemieckiego romantyzmu, tym razem w roli dyrygenta Orkiestry Londyńskiego Towarzystwa Symfonicznego. Od tamtej pory koncert ten – symfoniczny na wskroś – zachwyca melomanów na całym świecie swoją finezją, piękną, pełną spokojnej rozkoszy melodyką, łagodną, wręcz kojącą narracją muzyczną.
Ostatnim punktem tego wieczoru będzie III Symfonia g-moll op. 36 francuskiej kompozytorki epoki romantyzmu, Madame Louise Farrenc. Jej życiorys – patrząc na realia XIX wieku – potrafi dzisiaj naprawdę imponować: rozpoznając niezwykły talent córki, rodzice zdecydowali się kształcić ją pod okiem najwybitniejszych pianistów tamtego czasu – Ignacego Moschelesa i Johanna Nepomuka Hummla. W pietnastym roku życia artystki uznano, że to nie wystarcza – była tak zdolna, że jej edukacja muzyczna została rozszerzona o kompozycję. Wysłanoby Louise na dzienne studia w Konserwatorium Paryskim, jednak ze względu na swoją płeć młoda wirtuozka-kompozytorka mogła korzystać jedynie z prywatnych lekcji u wybitnego Antona Reichy. Dwa lata później wyszła za starszego o 10 lat flecistę Artistide’a Farrenca, z którym koncertowała w całej Francji. Małżeństwo założyło także wydawnictwo muzyczne, które cieszyło się wysoką renomą przez wiele lat.
Louise Farrenc, ceniona przede wszystkim za swój kunszt pianistyczny, otrzymała stanowisko profesora fortepianu w Konserwatorium Paryskim. Była jedyna kobietą, której się to udało w ciągu całego XIX wieku. Znana była ze wspaniałego rzemiosła pedagogicznego; jej uczniowie wygrywali konkursy oraz cieszyli się innymi osiągnięciami muzycznymi. Nic dziwnego, że jako kompozytorka Farrenc skupiała się przede wszystkim na tym instrumencie. Nie mniej jednak jej utwory kameralne stanowią bardzo ciekawy, a wciąż nieznany, repertuar. Ponadto, Louise Farrenc napisała dwie uwertury i trzy symfonie, z których ostatnią usłyszymy na koncercie w Olsztynie. Słuchacz w kontakcie z dziełem zetknięty jest z piękną melodyką, szlachetną instrumentacją, dialogiem między sekcją smyczkową i dętą. Ponadto w gąszczu internetowych komentarzy można znaleźć głosy, które nazywają Louise Farrenc francuskim Beethovenem…
Anna Sułkowska-Migoń – dyrygentka
Jak zauważa Le Devoir, Anna Sułkowska-Migoń jest dyrygentką, której nazwisko koniecznie trzeba zapamiętać. Wyróżnia się wrażliwością, szczerością oraz błyskotliwym talentem. Dodatkowo charakteryzuje się energicznym urokiem porównywanym do światowej klasy dyrygentki Mirga Gražinyte-Tyla (Le Monde). Jest zwyciężczynią prestiżowego konkursu La Maestra w Paryżu (2022), laureatką Neeme Järvi Prize w ramach Gstaad Conducting Academy w Szwajcarii (2023), Taki Alsop Fellowship Award Recipient 2022-2024, nagrody „Paszporty Polityki” w kategorii Muzyka Poważna (2022), „Koryfeusz Muzyki Polskiej” w kategorii „Odkrycie roku” (2022) oraz nagrody „Młody Promotor Polski” w kategorii kultura (2022). Współpracuje z orkiestrami w Polsce i zagranicą. Po okrzykniętym wielkim sukcesem debiucie z The Philadelphia Orchestra w styczniu 2024 kariera młodej dyrygentki nabiera jeszcze szybszego tempa. W najbliższym sezonie artystycznym (2024/25) artystka będzie koncertować z m.in. National Arts Centre Ottawa (Kanada), Orchestre Symphonique de Québec (Kanada), Ulster Orchestra (Irlandia Północna), RTE Concert Orchestra (Irlandia), Musikkollegium Winterthur (Szwajcaria), Filharmonią Narodową w Warszawie. Dodatkowo poprowadzi produkcję operową w Operzew Bern w Szwajcarii.
Anna Sułkowska-Migoń była uczestniczką mistrzowskich kursów dyrygenckich z m.in. M. Alsop, J. Schlaefli, M. Gražinyte-Tyla, J. Van Zweden, D. Reiland, F.-X. Roth, J. Vila i Casanas czy M. Economu. Rozpocząwszy sztukę dyrygencką pod okiem swojego ojca P. Sułkowskiego, szlifowała ją także podczas projektów asystenckich u K. Mäkelä, S. Deneve, J. Maksymiuka, M. Pijarowskiego, P. Przytockiego i A. Wita. Artystka jest absolwentką Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie na dwóch kierunkach: dyrygentura symfoniczna w klasie Ł. Borowicza oraz dyrygentura chóralna w klasie L. Matynian i A. Korzeniowskiego.
(Fot. Piotr Banasik)
Elicia Silverstein – skrzypce
Zwyciężczyni BBC Music Magazine Best Newcomer Award, cieszy się międzynarodowym uznaniem za jej śmiałe, pełne niuansów i wnikliwe wykonania szerokiego przekroju repertuaru od XVII do XXI wieku. Artystka zajmuje się wykonawstwem historycznym i współczesnym, występuje jako solistka oraz kameralistka. Jej gra określana jest jako „cudownie pomysłowa” (The Strad), „bardzo inteligentna emocjonalnie” (Gramophone). To sprawia, że Silverstein jest jedną z ważniejszych adeptek sztuki muzycznej swojego pokolenia.
Skrzypaczka dobiera repertuar swoich koncertów i albumów, które „(…) łączą punkty odległe od siebie w czasie i przestrzeni” (cit. Italo Calvino). Dobrym tego przykładem jest jej album solowy “The Dreams and Fables I Fashion,” wydany przez Rubicon Classics w 2018 roku, który zyskał międzynarodowe uznanie krytyków. Zarejestrowano na nim utwory epoki baroku (Bach, Biber, Pandolfi) oraz współczesnych (Berio i Sciarrino).
Skrzypaczka ma na swoim koncie kilka światowych prawykonań współczesnych utworów, w tym napisanych specjalnie dla niej przez Marcello Panniego i Gilberto Cappelliego.
Ponadto, umiłowanie artystki do muzyki kameralnej zaowocowało współpracą z takimi artystami, jak Francesco Cera, Marco Mencoboni, Richard Egarr, Robert Levin czy Patrick Ayrton (instrumenty klawiszowe), Enrico Onofri, Marco Bianchi and Marco Serino (skrzypce), członkowie Ebène Quartet, wiolonczelista Mauro Valli i lutnista Michele Passotti. Z tymi muzykami w 2016 roku Elicia Silverstein założyła zespół kameralny Harmonical Miscellany.
W poprzednich sezonach artystycznych skrzypaczka występowała z takimi zespołami, jak Orkiestra epoki oświecenia (The Orchestra of the Age of Enlightenment), Orkiestra Filharmonii Północnej Macedonii, Orkiestra Opery miasta Ruse (The Ruse State Opera Orchestra), Kölner Akademie, zespół Barokkanerne, Ensemble Odyssee, the Orquestra Clássica de Espinho, Cathedra Camerata, Tesserae Baroque, and the Steinitz Bach Players w prestiżowych salach koncertowych takich jak Washington National Cathedral, gdzie Elicia Silverstein była artystką-rezydentką w sezonie 2019/2020, Concertgebouw Brugge, Konzerthaus w Berlinie, Teatro Massimo di Palermo, Teatro Comunale di Bologna czy Kings College Chapel.
Elicia Silverstein jest regularnie zapraszana na europejskie festiwale muzyczne, takie jak Ravenna Festival, Baroque at the Edge, ZAMUS Early Music Festival, Larvik Barokk, Gloger Festpillene, Festival Duni, Brighton Early Music Festival, the Festival Internacional de Música de Espinho oraz Bologna Modern.
Wykonania artystki były transmitowane przez stacje RAI Radio3 Suite’s La Stanza della musica, WQXR’s Young Artist Showcase oraz BBC Radio 3’s In Tune.
Elicia Silverstein urodziła się w Nowym Jorku, a naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku 2 lat. Po ukończeniu oddziału dla młodych adeptów sztuki muzycznej Juilliard School, kontynuowała ona naukę w Colburn Conservatory of Music in Los Angeles w klasie Roberta Lipsetta i Arnolda Steinhardta. Często wybierano ją do solowych wykonań z Colburn Orchestra. W 2013 Silverstein przeprowadziła się do Europy jako stypendystka holendersko-amerykańskiego oddziału Fundacji Fulbright, dzięki czemu uzyskała tytuł magistra cum laude w Konserwatorium amsterdamskim pod okiem promotorów: Very Beths, Annera Bylsmy i Lucy van Dael.
Elicia Silverstein z radością dzieli się swoją ogromną wiedzą i entuzjazmem z nowymi pokoleniami muzyków. Obecnie zajmuje stanowisko tymczasowego profesora w Conservatorio di Musica Umberto Giordana in Foggia we Włoszech w roku akademickim 2023/2024; jest także członkiem University of Delawaregdzie prowadzi klasę skrzypiec, kameralistyki oraz wykonawstwa muzyki dawnej. Regularnie udziela lekcji mistrzowskich oraz warsztatów w konserwatoriach i akademiach muzycznych w całej Europie i Stanach Zjednoczonych. W 2020 otworzyła program wykonawstwa historycznego w Boston Youth Symphony Orchestra, pierwszą tego typu specjalizację wśród amerykańskich orkiestr dla młodych.
Elicia Silverstein gra na skrzypcach wykonanych przez J.B.Vuillaume’a w Paryżu w 1856 roku, które stanowią kopię egzemplarza Guarnieri del Gesù. Smyczki wykonują dla niej René-William Groppe, Ralph Ashmead and Andrea Proietti.
Obecnie mieszka we Włoszech.
Instytucje kultury Warmii i Mazur
Partnerzy artystyczni
Mecenas i sponsorzy