Repertuar

Juan José Navarro Hernández (Hiszpania) – dyrygent

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Janusz Ciepliński – prowadzenie

Program:

Wolfgang Amadeus Mozart – Serenada in B flat major, KV 361 / 370a „Gran Partita”

Antonín Dvořák – Serenada d-moll op. 44 na instrumenty dęte

Joaquin Rodrigo – Adagio na orkiestrę dętą

Instrumenty dęte mają szczególne brzmienie: starożytne pochodzenie każe ich szukać w dzikim orszaku Dionizosa. Piszczałki, flety, fletnie wydające dźwięk poprzez dmuchanie w nie powietrza zawsze miały w sobie pierwiastek głęboko duchowy: wszak niewidzialne tchnienie zwane pneuma oznaczało zarówno oddech, powietrze, jak i ducha wprawiającego w ruch istoty żywe. Tak właśnie do dziś ożywają instrumenty dęte z drzewa i stali.

W czasach Wolfganga Amadeusa Mozarta serenady należały do dziedziny muzyki stricte użytkowej: grano je podczas kolacji, miały umilać posiłek, stanowić przyjemne tło dla konwersacji czy flirtu. Pierwsza wzmianka o imponującej Serenadzie B-dur KV 361 na instrumanty dęte, zwanej (nie przez kompozytora) „Gran Partitą”, pochodzi z wiedeńskiej gazety z 23 marca 1784 roku: „Dzisiaj Herr Stadler senior, obecnie na służbie jego wysokości Cesarza, wykona w Królewskim Teatrze Miejskim muzyczną akademię dla własnego benefitu, podczas której, między innymi uważnie wybranymi utworami, zostanie zagrane szczególnego rodzaju duże dzieło na drzewo, skomponowane przez Herr Mozarta”. Okoliczności powstania Serenady pozostają owiane tajemnicą: nie wiadomo, kiedy dokładnie Mozart ją napisał, wiadomo natomiast, że wśród pierwszych wykonawców był wspomniany wybitny klarnecista Anton Stadler, dla którego Mozart napisał również Kwintet klarnetowy i Koncert klarnetowy. Utwór należy do ulubionych i najbardziej efektownych dzieł przeznaczonych na taką obsadę instrumentalną. Wiedeńska scena instrumentów dętych lat 80. XVIII wieku porównywana była z Nowym Orleanem przełomu XIX i XX wieku: wspaniali wirtuozi, gwałtownie rozwijająca się technologia budowy instrumentów i ich coraz większe możliwości techniczne, geniusze kompozycji – wszystko to sprawiło, że w „Gran Particie” Mozarta spotkały się najlepsze cechy stylu rozrywkowego z liryczną ekspresją rzadko spotykaną w tym gatunku. Utwór, przeznaczony na 13 instrumentów dętych i kontrabas, składa się z siedmiu części zestawionych na zasadzie kontrastu. Pierwsze ogniwo ma formę sonatową, natomiast pozostałych sześć składa się z występujących naprzemiennie części wolnych, menuetów i energicznych finałów. Jak zauważył jeden z krytyków, Serenada zgrabnie łączy nastrój ogrodowego przyjęcia z wyrafinowaną muzyką koncertującą.

Serenada d-moll op. 44 Antonína Dvořáka powstała w 1878 roku – czasie bardzo pracowitym dla czeskiego twórcy, kiedy komponował Tańce słowiańskie, skrzypcowe Capriccio, kilka pieśni i utworów fortepianowych. Był to więc okres obfitujący w utwory kameralne, niewielkich rozmiarów, ale nie znaczy, że mniej ważne w dorobku Dvořáka. Przykładem jest właśnie Serenada, wyraźnie nawiązująca do XVIII-wiecznej tradycji wiedeńskiej. Odniosła od razu wielki sukces, nie tylko zresztą u praskiej publiczności – zachwycał się nią sam Johannes Brahms. W jednym z listów pisał: „To uroczy utwór, czarujący w świeżości bogatej inwencji. Myślę, że granie go musi być wielką przyjemnością dla muzyków”. Do słów Brahmsa dodajmy: z całą pewnością nie tylko jej granie, lecz także (a może przede wszystkim!) słuchanie. Dzieło można opisać krótko: to Dvořák w pełnej krasie i w najlepszym wydaniu, tak bliski Mozarta, a zarazem tak od niego daleki w swym bardzo romantycznym stylu i ludowych inspiracjach.

Adagio na orkiestrę dętą Joaquina Rodriga, podobnie jak inne dzieła hiszpańskiego twórcy, przesycone jest melodyką charakterystyczną dla ojczyzny kompozytora. Przepysznie zinstrumentowany utwór rozpoczyna się od tęsknej, melancholijnej melodii fletu, przypominającej trochę Czarodziejski flet z Szeherezady Maurice’a Ravela. Środkowe ogniwo jest niezwykle dynamiczne, z dużą rolą instrumentów perkusyjnych. Powrót do łagodnego początkowego tematu przynosi ukojenie. Takie kontrasty kojarzymy właśnie z ognistą Hiszpanią, jednak dzieło powstało w 1966 roku na zamówienie amerykańskiej orkiestry dętej American Wind Symphony i jej kierownika Roberta Boudreau.

Juan José Navarro Hernández – dyrygent

Artysta urodził się w mieście Godeletta w hiszpańskiej Walencji. Ukończył studia w klasie klarnetu, uczył się u takich pedagogów, jak: Jean Luis Sajot, Ramón Barona, Roy Jowit, José Tomás, Walter Woykens i J. Vicente Herrera. Od 1997 roku był wykładowcą Conservatorio Elemental de Musica w El Ejido i Conservatorio Profesional w Kordobie, obecnie wykłada w Real Conservatorio Profesional de Almeria. Należy także do andaluzyjskiego Cuerpo de Profesores de Música y Artes Escénica.

Uczestniczył w kursach mistrzowskich z zakresu dyrygentury prowadzonych przez takich kapelmistrzów, jak: Salvador Más, Manuel Hernández Silva, Enrique Garcia Asensio, Jerzy Salwarowski, Paollo Belomia i Cesar Álvarez. Tytuł profesora uzyskał w klasie José Miguela Rodilla w Conservatorio Superior de Música of Murcia. Studia ukończył z najwyższymi ocenami, a na koncercie dyplomowym wykonał Historię żołnierza Igora Strawińskiego. Następnie został asystentem dyrektora muzycznego Orquesta de Jóvenes de la Region de Murcia.

Juan José Navarro dyrygował orkiestrami w Hiszpanii, we Włoszech i Francji, USA, Polsce, Niemczech, Korei Południowej, Rumunii i Holandii. Prowadził m.in.: Orquesta del Conservatorio Superior de Música de Murcia, Sinfónica Municipal de Albacete, Elbląską Orkiestrę Kameralną, Orkiestrę Kameralną im. Corellego, Sinfónica San Indalecio de La Cañada de Almería, Sinfónica Municipal de Sevilla, Coral Emilio Carrión, Orquesta Joven de Almería, Orchestra Cittá Di Grossetto, Baltic Neopolis Orchestra, Diesis Wind Ensemble, Philadelphia Winds Symphony, Gangnung Philarmonic Orchestra, University North Caroline Scholl of the Arts Chamber Winds of Winston-Salem, Sinfónica de la Unión Musical de Godelleta, Filarmonica Oltenia Craiova, Orquesta de la Compañía Lírica Andaluza, Orquesta de Jóvenes de la Región de Murcia, Sinfónica Provincial de Almería, Lake Como Philharmonic Orchestra, Orquesta Sinfónica del Conservatorio Profesional de El Ejido, Triangle Wind Enssemble, Unión Musical de San Pedro del Pinatar, Orkiestrę Symfoniczną w Pitești, Greensboro University Symphonic Band, Banda Sinfónica del Conservatorio Superior de las Islas Baleares, Eindhoven Symphony Orchestra, Filharmonię Kameralną w Łomży, University Jewel College Symphonic Band, Kansas City Winds Symphony, Banda del Conservatorio Profesional de Música de El Ejido y Ensemble Fiatti di Música Aperta.

Dyrygował wieloma produkcjami przygotowanymi przez Compaña Lírica Andaluza. Były to m.in. El Barbero de Lavapiés, Agua Azucarillos y Aguardiente, El Dúo de la Africana w takich teatrach, jak: Teatro Alameda of Málaga i Nuevo Teatro Infanta Leonor of Jaén.

Artysta prowadził kursy, wykłady i dyrygenckie klasy mistrzowskie w Stanach Zjednoczonych na Virginia Tech University, University North Caroline Greensboro, University Jewel College czy Kansas University. Wykładał także w Hiszpanii na Vicerrectorado de Extensión Universitaria, Federación Andaluza de Bandas de Música, Real Conservatorio Profesional de Música of Almería, Centro de Enseñanza al Profesorado.

Juan José Navarro jest często zapraszany do jurorowania w konkursach kompozytorskich, zespołów orkiestrowych i kameralnych, a także w konkursach dla młodych muzyków. Był członkiem jury w Narodowym Konkursie Orkiestr Dętych w Murcii, Narodowym Konkursie Kompozytorskim w San Pedro del Pinatar, Concorso Internazionale „Tomasso Traetta” we Włoszech, Konkursie Zespołów Dętych w Walencji, National Concert Band Festival w Wielkiej Brytanii, Międzynarodowym Konkursie Muzycznym Florestano Rossamunda we Włoszech, National Orchestra and Wind Orchestra Competition w Korei Południowej.

Wraz z Orkiestrą Dętą San Indalecio artysta zdobył drugą nagrodę w Narodowym Konkursie w Murcii oraz pierwszą nagrodę w Unión Musical de Godelleta. Od ośmiu lat jest głównym dyrygentem Sinfónica Municipal de Almería. Wraz z José Miguelem Rodillą założył Academia de Dirección de Orquesta y Banda, która działa w Almeríi, Murcii, Sewilii i Walencji. Uczy się w niej 80 dzieci z całej Hiszpanii. Jest także dyrektorem muzycznym Sinfónica San Indalecio de Almería, wykładowcą w Real Conservatorio Profesional de Música of Almería i kierownikiem muzycznym Chóru i Orkiestry Symfonicznej Uniwersytetu w Almeríi.