Repertuar

godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Piotr Matwiejczuk,
wprowadzenie do koncertu

Pascual Osa (Hiszpania) – dyrygent
Roksana Kwaśnikowska – skrzypce
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:
Manuel de Falla – „Czarodziejska miłość”
Édouard Lalo – Symfonia hiszpańska d-moll op. 21
Manuel de Falla – I I II suita z baletu “Trójkątny kapelusz”

Pierwszy w 2020 roku Odlotowy Koncert przeniesie nas wprost do gorącej – a w każdym razie ciepłej nawet w styczniu – Hiszpanii. Znużeni zimnem i ciemnością możemy zanurzyć się w tanecznych rytmach z ojczyzny Don Kichota. Pochodzący z Walencji dyrygent Pascual Osa poprowadzi olsztyńskich filharmoników we flagowych dziełach hiszpańskiej muzyki XX wieku oraz w najgłośniejszym inspirowanym Hiszpanią utworze XIX stulecia.

Czarodziejska miłość Manuela de Falli to muzyka baletowa napisana w 1915 roku. Kompozytor przewidział w niej trzy, dość rzadko wykonywane, fragmenty wokalne, skomponowane specjalnie dla andaluzyjskiej śpiewaczki Pastory Imperio. Cygańskie sceny z życia Andaluzji, czyli El Amor brujo zwyczajowo tłumaczymy jako Czarodziejską miłość, ale chodzi tu przecież raczej o miłosne czary, dzięki którym piękna Hiszpanka, Candelas, uwalnia się od prześladującego ją widma zmarłego kochanka, które staje na drodze jej nowemu uczuciu – miłości do Carmela. Pisano o tym dziele, że było pierwszym autentycznym „wprowadzeniem muzyki andaluzyjskiej w sferę europejskiej muzyki artystycznej”. Wszak wielu z nas, gdy myśli o najbardziej emblematycznych dla kultury hiszpańskiej obrazach i dźwiękach, przypomina sobie Andaluzję właśnie. Manuel de Falla, urodzony Andaluzyjczyk, uwiecznił muzykę swojego regionu i przyczynił się do zdobycia przez nią międzynarodowego rozgłosu.

Francuski kompozytor Édouard Lalo, od półtora wieku, w powszechnej świadomości pozostaje autorem jednego tylko dzieła: Symfonii hiszpańska d-moll op. 21. Do wielkiej popularności dzieła przyczynił się jego pierwszy wykonawca – Pablo de Sarasate, jeden  z najpopularniejszych skrzypków wszechczasów, dla którego powstał ten niezwykle atrakcyjny, błyskotliwy i wirtuozowski utwór, znakomicie wykorzystujący elementy folkloru hiszpańskiego. Premiera Symfonii hiszpańskiej odbyła się w Paryżu w 1875 roku, zaledwie miesiąc przed pierwszym spektaklem Carmen Bizeta. Słowo „symfonia” użyte w tytule jest nieco mylące, bo to po prostu koncert skrzypcowy. Z drugiej strony termin ten wydaje się uzasadniony ze względu na ogromny udział orkiestry w kształtowaniu formy. Jeśli chcielibyśmy trzymać się klasycznych schematów, to należałoby nazwać utwór suitą z koncertującymi skrzypcami. Fakt, że jest to dzieło inspirowane folklorem hiszpańskim ma zapewne swoje źródła w pochodzeniu kompozytora, ale też w wielkiej popularności, jaką w całej Europie cieszyła się wówczas muzyka hiszpańska: niewielu twórców było w stanie oprzeć się jej oryginalności. Kompozytorom nie przeszkadzało to, że nigdy nie byli na Półwyspie Iberyjskim, często nie przejmowali się również autentycznością swoich inspiracji. Tego rodzaju utwory pisane przez twórców francuskich, niemieckich, angielskich czy rosyjskich Hiszpanie określali pogardliwie mianem españoladas. Lista takich kompozycji jest bardzo długa, a ich autorami są między innymi Georges Bizet, Michaił Glinka, Mikołaj Rimski-Korsakow, Emanuel Chabrier, Robert Schumann, Hugo Wolf, Edward Elgar, Maurice Ravel czy Claude Debussy. Symfonia hiszpańska z takim powierzchownym traktowaniem fokloru nie ma nic wspólnego – Lalo z dużą intuicją i smakiem zaadaptował iberyjskie melodie, rytmy, sposób instrumentacji, np. pizzicata naśladujące gitarę, efektownie wykorzystane instrumenty perkusyjne i dęte.

Trójgraniasty kapelusz to oznaka godności urzędu Corregidora, jednego z głównych bohaterów opowieści, która stała się podstawą baletu Manuela de Falli, planowanego początkowo jako opera. Treść jest tyleż nieskomplikowana, co atrakcyjna scenicznie – przedstawia historię wysokiego urzędnika w małym andaluzyjskim miasteczku, który stara się o względy ponętnej, ale przy tym zamężnej i wiernej młynarki; ostatecznie zostaje skompromitowany przez sprytną kobietę. W suicie, której wysłuchamy, mnóstwo jest odniesień do folkloru andaluzyjskiego, a nawet głębszych, bo de Falla sięga wprost do muzyki cygańskiej. Słyszymy Taniec młynarki – dostojne Fandango, żywiołowe Taniec młynarza i Taniec sąsiadów, a całość kończy najefektowniejsza część całego baletu – aragońska Jota.

Pascual Osa

Hiszpański dyrygent urodzony w Siete Aguas, od 2000 roku główny dyrygent Orquesta y Coro Filarmonía de Madrid. Studiował grę na perkusji i fortepianie, a także kompozycję i dyrygenturę orkiestrową w Królewskim Konserwatorium Muzycznym w Madrycie oraz w Musikhochschule w Berlinie. Uczył się u Ferdinanda Leitnera i Aldo Ceccato we Włoszech, Helmutha Rillinga w Bach-Akademie w Stuttgarcie, Seiji Ozawy i Bernarda Haitinka w Tanglewood Music Center of Massachusetts.

Od 1985 roku związany jest z Narodową Orkiestrą Hiszpańską. W Hiszpanii prowadził m.in. Chór i Orkiestrę RTVE, Orkiestry na Teneryfie, w Maladze, Kraju Basków, Walencji, Kastylii i Murcii. Pracował z orkiestrami na Węgrzech, w Czechach, Bułgarii, Włoszech, Wielkiej Brytanii, Rumunii, Meksyku, USA, Brazylii. Jest także dyrygentem operowym – w repertuarze ma dzieła Verdiego, Bizeta, Mozarta, Belliniego, Pucciniego, liczne zarzuele. Prowadził spektakle w wielu teatrach europejskich.

Dokonał wielu premier dzieł takich kompozytorów, jak C. Prieto, A. García Abril, Z. de la Cruz, M. Gosálvez, P. Peláez, T. Marco, L. Balada, J. M. Sánchez Verdú. Od 2006 do 2008 roku był dyrektorem muzycznym Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Filmowej „Ciudad de Úbeda”. Od 2008 roku wraz Chórem i Orkiestrą Filharmonii Madryckiej daje dziesięć koncertów rocznie w Narodowym Audytorium Muzycznym w Madrycie.

Pascual Osa rokrocznie odbywa liczne podróże koncertowe. Jego najbliższe plany artystyczne obejmują występy w São Paulo, Dallas, Mediolanie, Tokio i w Teatrze Maryjskim w Petersburgu.

Roksana Kwaśnikowska

Skrzypaczka wielokrotnie nagradzana w prestiżowych konkursach, m.in. w Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym Tibora Vargi (Sion), I Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Karola Szymanowskiego (Katowice), Międzynarodowym Konkursie im. Ludwiga van Beethovena (Hradec), Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Michała Spisaka (Dąbrowa Górnicza), Międzynarodowym Konkursie na Skrzypce Solo im. Tadeusza Wrońskiego (Warszawa). Doceniana jako solistka podczas wielu koncertów w Europie (Francji, Estonii, Włoszech, Czechach, Niemczech, Szwajcarii, Austrii), Azji (Chinach, Korei Południowej, Japonii) i Ameryce Północnej. Dwukrotnie występowała w jednej z najsłynniejszych sal koncertowych świata – nowojorskiej Carnegie Hall. W roli solistki występowała m.in. z Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, Orkiestrą Filharmonii Narodowej, Orkiestrą Filharmonii Lwowskiej, Orkiestrą Symfoniczną im. Janáčka w Ostrawie.

Koncerty utalentowanej skrzypaczki można było usłyszeć w transmisjach w Programie 2 Polskiego Radia, Czeskim Radio Ostrava oraz w TVP Kultura. Jej zamiłowanie do skrzypiec nie ogranicza się tylko do roli solistki. Aktywnie uczestniczy w projektach muzyki kameralnej. Od 2013 roku współtworzy Chopin Piano Quintet, z którym w 2016 roku wydała płytę z kwintetami fortepianowymi Roberta Schumanna i Dymitra Szostakowicza (DUX), a w 2019 roku ukazała się płyta duetu gitarowego Woch & Guzik Duo, w której nagraniu brała udział (DUX). Od listopada 2019 roku jest pierwszym skrzypkiem Lutosławski Quartet. Roksana współpracuje także z wybitnymi muzykami młodego pokolenia w Polish Soloist String Orchestra, a także jest koncertmistrzem Chopin University Chamber Orchestra.

Za swoje osiągnięcia artystyczne trzykrotnie otrzymała nagrodę Prezydenta Miasta Koszalina, a w 2011 roku została wyróżniona tytułem „Młodej Artystki Roku”. Roksana jest stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stypendium fundacji „Pro Polonia Society” oraz dwukrotną laureatką programu „Młoda Polska”.

Swoje umiejętności doskonaliła na wielu kursach mistrzowskich w kraju i za granicą. Pracowała pod okiem takich wybitnych skrzypków, jak Jan Stanienda, Stephan Picard czy Dora Schwarzberg.  Ukończyła studia w klasie prof. Jana Staniendy na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Otrzymała medal „Magna cum Laude”, który jest przyznawany absolwentom z największymi osiągnięciami artystycznymi. Obecnie pracuje jako wykładowca na macierzystej uczelni.

Roksana Kwaśnikowska gra na skrzypcach Johanna Augustina Wagnera z 2009 roku.