Repertuar

George-Emmanuel Lazaridis (Grecja) – fortepian
Jagienka Perlikiewicz-Kass – prowadzenie

Program:

Fryderyk Chopin – Ballada g-moll op. 23
George-Emmanuel Lazaridis – 3 utwory z Suity Trojańskiej (oparte na Iliadzie Homera)
Leoš Janáček – Sonata fortepianowa „1 X 1905,  Z ulicy”
– I Przeczucie – Con moto
– II Śmierć – Adagio
Franz Schubert – Fantazja C-dur D 760 „ Wędrowiec”

George Emmanuel Lazaridis – fortepian

W ciągu ostatnich 25 lat występy George’a Emmanuela Lazaridisa spotkały się z dużym uznaniem publiczności. Krytycy uznali go za jednego z najwybitniejszych pianistów swojego pokolenia. Jego nagrania zostały entuzjastycznie przyjęte przez prasę. Adrian Jack pisał w „BBC Music Magazine”: „Są na tyle wyjątkowe, że nie można ich porównywać”. Z kolei Bryce Morrison w „Gramophone Magazine” podkreślał, „dramat, moc i koncentrację”, które „robią wrażenie, nawet jeśli porówna się interpretacje greckiego pianisty z dokonaniami Horowitza, Argerich, Brendla i Zimmermana”.

Nagranie Sonat fortepianowej h-moll Liszta i Kaprysu Paganiniego dla Linn Records znalazło się pośród 50 najlepszych wydawnictw dekady magazynu „The Pianist”, a rejestracja cyklu Papillons op. 2 Schumanna na płycie wytwórni SOMM znalazła się w pierwszej piątce najlepszych nagrań tego dzieła, obok rejestracji takich gigantów klawiatury, jak Światosław Richter i Claudio Arrau.

Lazaridis ukończył Royal Collage of Music w Londynie w klasie Yonty Solomona. Studiował także u Alfreda Brendla, Ruth Nye, Domny Evnouhidou, Paula Badury-Skody, Noretty Conci Leech i Douglasa Fincha. Począwszy od jedenastego roku życia zaczął zdobywać wiele nagród, wyróżnień honorowych i stypendiów, m.in. medale i nagrody Akademii Ateńskiej, Worshipful Company of Musicians, Steinway and Sons, RTBF, RCM, Trinity Laban, a także stypendia Hattori, Onasis i Levendis Foundations oraz Queen Elizabeth Queen Mother.

Lazaridis, urodzony w Grecji w 1978 roku, cieszy się dziś międzynarodową sławą. Koncertował m.in. w Stanach Zjednoczonych i Meksyku, Europie, Rosji, Egipcie i na Bliskim Wschodzie. Grał w najsłynniejszych salach świata, takich jak Royal Albert Hall, Barbican Centre, Carnegie Hall, Concertgebouw, Filharmonia w Petersburgu, Palais des Beaux Arts, Festspielhaus, Filharmonia Kolońska, Konserthuset w Sztokholmie, Cité de la Musique, Musikverein, Symphony Hall w Birmingham.

Występował z czołowymi orkiestrami, takimi jak Filharmonia w Petersburgu, Filharmonia w Hamburgu, Royal Philharmonic, Filharmonia w Strasburgu, Orkiestra Symfoniczna w Monachium, Orkiestra Filharmonii Narodowej w Warszawie, Orkiestra Symfoniczna w Wiedniu. Koncerty z jego udziałem prowadzili Sir Neville Marrinera, Ingo Metzmacher, Yuri Temirkanov, Pascal Rophé , Nikolai Alexeev, Yoel Levi, Theodor Guschlbauer, Michel Tabachnik, Maxim Schostakovic i inni.

Współpracował z renomowanymi zespołami i artystami, takimi jak: Kwartet Medici, Ysaÿe Quartet, Vienna Octet, BT Scottish Ensemble, Leonidas Kavakos, Michael Tilson Thomas i Cyprien Katsaris. Grał na wielu międzynarodowych festiwalach: w Harrogate, Atenach, Montpellier, Stambule, Trento, Norwich, Londynie, Monterrei. Pianista zyskał także popularność jako kompozytor i pedagog. Prowadził kursy mistrzowskie w Trinity Laban, BCU, Manhattan School of Music, Kutztown University. Współtworzył Międzynarodowy Festiwal Muzyki Village, Międzynarodową Organizację ADAP oraz Kyklos Ensemble. Jest dyrektorem artystycznym organizacji Megaro w Filharmonii w Salonikach (www.tch.gr), założycielem stowarzyszenia młodych muzyków i młodzieżowej Orkiestry Symfonicznej Moysa w Filharmonii w Salonikach. Zespół pracuje zgodnie z założeniami programu El Sistema i jest wspierany przez Stavros Niarchos Foundation oraz unijną platformę Creative Europe.
Omówienie programu

Klamrę recitalu George’a Emmanuela Lazaridisa stworzą genialne dzieła dwóch wielkich romantyków, zaś środek wypełnią utwór samego pianisty oraz dzieło znakomitego, choć w Polsce wciąż rzadko wykonywanego, kompozytora czeskiego. Skoro więc nadarza się okazja, koniecznie trzeba poznać (lub przypomnieć sobie) wyśmienitą muzykę Leoša Janáčka, a także sprawdzić, co współcześnie komponują pianiści z kraju Homera.

„Ballada jest to powiastka osnowana z przypadków życia pospolitego (to znaczy realnego) albo z dziejów rycerskich, ożywiona dziwnością ze świata romantycznego, śpiewana tonem melancholicznym, w stylu poważna, w wyrażeniach prosta i naturalna”, pisał Adam Mickiewicz. Fryderyk Chopin podczas komponowania Ballady g-moll op. 23 (1836) zapewne inspirował się mickiewiczowską definicją. Spośród czterech genialnych Chopinowskich utworów tego gatunku właśnie ten zyskał największą sławę – być może dzięki zachwytowi Roberta Schumanna, być może dlatego, że niektórzy interpretatorzy kojarzyli ją treściowo z Konradem Wallenrodem Mickiewicza. W muzyce Chopina nie należy doszukiwać się podanych wprost treści pozamuzycznych, sam kompozytor tego nie lubił. Ale też w przypadku ballad, muzyki na wskroś narracyjnej, trudno się przed tym powstrzymać. Ballada g-moll, utrzymana w tragicznej aurze, jest niezwykle sugestywna: opowiada nam „coś niezwykłego i dziwnego”, jak ujął to Mieczysław Tomaszewski.

Chopinowskie ballady to całkowicie nowy, typowo romantyczny gatunek muzyki instrumentalnej. Podobnie nowatorska i oryginalna jest Schubertowska Fantazja C-dur D 760 „Wędrowiec”, komponowana w 1822 roku, w tym samym czasie co VIII Symfonia h-moll D 759 „Niedokończona”. Schubert wyszedł od klasycznych form wariacji i allegra sonatowego, ale „ze sztywnej poczwarki wyzwolił się barwny motyl poetyckiej fantazji”, pisał jeden z biografów. Punktem wyjścia dla każdej z czterech części jest fragment melodii pieśni Wędrowiec D 493 – motyw ten jest podstawą wszystkich tematów wirtuozowskiego dzieła. Fantazja w genialny sposób łączy w sobie elementy lirycznej pieśni, ludowego marsza, ścisłych form fugowanych, a także melancholijnego walca salonowego. Wszystko to odnajdujemy później w dziełach Fryderyka Chopina, szczególnie w scherzach.

Dzieła fortepianowe Leoša Janáčka porównuje się czasami do muzyki Debussy’ego – do pewnego stopnia słusznie, bo to również muzyka sensualna, impresyjna, wrażeniowa. Ale jednocześnie jest twórczością osobną, niepodobną do żadnej innej. Kiedy powstawała, w początkach XX wieku, nie miała swoich odpowiedników. Janáček to kompozytor wyjątkowy, wybitny następca Smetany i Dvořáka. Jego Sonata fortepianowa „1 X 1905, Z ulicy” jest muzyką wstrząsającą, bo też „dla Janáčka jedynie nuta będąca wyrazem, będąca emocją, ma prawo istnienia”, pisał Milan Kundera. To niezwykłe dzieło powstało tuż po śmierci Františka Pavlíka, robotnika zasztyletowanego przez austriackiego żołnierza na ulicy, podczas demonstracji w Brnie. Współcześnie wykonuje się dwie części (Przeczucie i Śmierć), choć pierwotnie utwór był trzyczęściowy. Jednak surowy dla samego siebie kompozytor zniszczył finałowy marsz żałobny tuż po prawykonaniu.

Dopełnieniem recitalu George’a Emmanuela Lazaridisa, jednego z czołowych dziś na świecie pianistów, będą trzy fragmenty jego własnej Suity trojańskiej inspirowanej Iliadą Homera. To – podobnie jak dzieła Chopina i Janáčka – muzyka narracyjna, choć daleko jej do prostego opowiadania dźwiękami treści homeryckiego arcydzieła. Jest raczej serią muzycznych portretów głównych bohaterów, uchwyconych w kluczowych momentach przedstawionych w Iliadzie. W swojej wirtuozowskiej muzyce Lazaridis zręcznie żongluje rozmaitymi stylami muzycznymi – od Schumanna i Liszta po dodekafonistów. To zarazem muzyka wirtuozowska, erudycyjna i przesycona wielkimi emocjami.

Koncertujący kompozytor? Wydawać by się mogło, że pianiści, którzy sami sobie dostarczają repertuaru odeszli dawno w przeszłość. Na szczęście to nieprawda – wciąż istnieją tego rodzaju wszechstronni muzycy, choć współcześnie są zjawiskiem niezwykle rzadkim. Między innymi dlatego recital George’a Emmanuela Lazaridisa będzie prawdziwym rarytasem.

Koncert objęty projektem „WARMIŃSKO-MAZURSKA KARTA SENIORA” oraz programem „WARMIA I MAZURY DLA DUŻEJ RODZINY”