Repertuar

 godz. 18.00, sala kameralna Filharmonii – Piotr Matwiejczuk,
wprowadzenie do koncertu

Mariusz Smolij – dyrygent
Natan Dondalski – skrzypce
Wiktor Dziedzic – skrzypce

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:

Anton Arensky – Koncert skrzypcowy a-moll op. 54
Camille Saint-Saëns – Introdukcja i rondo capriccioso op. 28
Pablo Sarasate – Navarra na dwoje skrzypiec op. 33

Jean Sibelius – II Symfonia D-dur op.43

Trzy oblicza skrzypcowej wirtuozerii i trzej kompozytorzy pochodzący z różnych kultur – w piątkowy wieczór będziemy mieli okazję podziwiać różne odsłony wiolinistyki. Naszymi przewodnikami po skrzypcowym świecie będą Natan Dondalski i Wiktor Dziedzic – mistrz i jego uczeń.

Antona Areńskiego nazywa się czasami zapomnianym mistrzem romantyzmu. A przecież ten znakomity kompozytor nie tylko był jednym z uczniów Rimskiego-Korsakowa, lecz także stał się jednym z najbardziej poważanych i cenionych mistrzów moskiewskiego konserwatorium, nauczycielem Skriabina i Rachmaninowa. Jego Koncert skrzypcowy a-moll op. 54 to dwudziestominutowe, skrzące się inwencją, prawdziwie oryginalne i pełne wdzięku dzieło. Swoją strukturą przypomina I Koncert fortepianowy Liszta – trzy połączone attacca części składają się na utwór iście romantyczny, pełen wirtuozerii i liryzmu. Ten koncert, podobnie jak koncerty skrzypcowe Czajkowskiego i Głazunowa, dedykowany był rosyjskiemu wirtuozowi Leopoldowi Auerowi.

Równie wybitnego adresata miały Introdukcja i rondo capriccioso op. 28 Camille’a Saint-Saënsa. Jak wielu kompozytorów, którzy pisali na instrumenty, na których sami nie grali, również organista Saint-Saëns konsultował się w sprawie Introdukcji i ronda z wybitnym hiszpańskim skrzypkiem Pablo de Sarasatem. Muzycy spotkali się, gdy młodszy z nich, Sarasate, miał zaledwie 15 lat, a już stał u progu światowej kariery. Kompozytor miał 24 lata i zapamiętał młodego skrzypka, który poprosił go o skomponowanie czegoś specjalnie dla niego: „Świeży i młody jak sama wiosna. Zaledwie cień wąsa widoczny był nad jego górną wargą, a już stał się słynnym wirtuozem. Przyszedł poprosić mnie, żebym napisał dla niego koncert, tak jakby to była najłatwiejsza rzecz na świecie”. Saint-Saëns, jak w przyszłości Bruch, Lalo, Joachim, Wieniawski i Dvořák, poczuł się mile połechtany i oczarowany prośbą młodzieńca. W 1859 roku napisał dla Sarasatego Koncert skrzypcowy A-dur, a cztery lata później powstały Introdukcja i rondo capriccioso, błyskotliwy utwór z refleksyjnym wstępem, przypominającym operowy recytatyw, po którym następuje olśniewająca skrzypcowa aria, mająca ukazać wszystkie zalety doskonałej techniki skrzypka. Dzieło weszło do żelaznego repertuaru wszystkich wirtuozów wiolinistyki, a dzięki dokonanej przez Georgesa Bizeta aranżacji na skrzypce i fortepian zdobyło jeszcze większą popularność.

Po tak znakomitym starcie Pablo de Sarasate kontynuował karierę jednego z największych skrzypków późnego romantyzmu – artysta dożył XX stulecia, został sportretowany przez słynnego amerykańskiego malarza Jamesa Whistlera i był pierwszym wielkim skrzypkiem, który dokonał komercyjnych nagrań. Hiszpański wirtuoz próbował swoich sił także w kompozycji – opublikował 54 utwory, oczywiście wszystkie przeznaczone na skrzypce. Słynna jest jego Fantazja na tematy z „Carmen”, jednak wiele miejsca w swojej twórczości poświęcił Sarasate muzyce ojczystego kraju. Urodzony w Pampelunie wirtuoz swój jedyny utwór przeznaczony na dwoje skrzypiec zatytułował Navarra – jak jego rodzinna prowincja. Próżno jednak szukać w tym uroczym utworze czegoś specyficznie nawarskiego – to raczej olśniewająca fantazja na tematy ogólnie kojarzące się z Hiszpanią, pulsująca tanecznym rytmem i skrzypcowymi fajerwerkami.

Mariusz Smolij

Jest jednym z najwybitniejszych dyrygentów swojego pokolenia, prowadzących orkiestry w Stanach Zjednoczonych i Europie. Opinię tę potwierdzają zarówno krytycy muzyczni po obu stronach Atlantyku, jak i American Symphony Orchestra League. Ta prestiżowa organizacja z siedzibą w Nowym Jorku, zrzeszająca wszystkie orkiestry symfoniczne w Ameryce Północnej wyróżniła jego nazwisko na prestiżowej liście najwybitniejszych mistrzów batuty.

W wyniku zwycięstw w szeregu poważnych konkursach, Mariusz Smolij od wielu lat związany jest stałymi kontraktami z wybitnymi instytucjami muzycznymi w USA. Dyrygował ponad 130 orkiestrami w 27 krajach na czterech kontynentach, występował na najbardziej prestiżowych estradach koncertowych świata, m.in. w nowojorskiej Carnegie Hall, nowojorskim Lincoln Center, Kimmel Center w Filadelfii, ABC Hall w Johannesburgu, Narodowym Centrum Kultury w Pekinie, Concertgebouw w Amsterdamie, Tonhalle w Zurichu, Salle Gaveau w Paryżu oraz narodowych centrach kulturalnych Polski, Czech, Słowacji, Bułgarii, Serbii, Cypru, Niemiec, Austrii, Węgier, Włoch, Meksyku, Kolumbii, Boliwii, Chin oraz Korei Południowej.

Na liście prowadzonych przez niego orkiestr znajdują się między innymi: Atlanta Symphony Orchestra, Detroit Symphony Orchestra, Houston Symphony, Rochester Philharmonic, New Jersey Symphony Orchestra, Indianapolis Symphony, Indianapolis Chamber Orchestra, Orchestra of the Lyric Opera Chicago, Omaha Symphony Orchestra, Missouri Symphony, St. Louis Philharmonic, Symphony of Nova Scotia (Kanada), Johannesburg Philharmonic Orchestra (RPA), Jerusalem Symphony, Israel Symphony Orchestra, Israel Chamber Orchestra, Rotterdam Chamber Orchestra, Orchestra da Camera Fiorentina, Orchestra Teatro Olimpico Vicenza, Orchestra di San Remo, Orchestra Sinfonica Lecce (Włochy), Orchestre Lamoureux Paris (Francja), Bern Sinfonieorchester, Sinfonieorchester Basel (Szwajcaria), Bergishe Symphoniker, Kiel Philharmonie (Niemcy), Staatsorchester Frankfurt, Budapest Symphony Orchestra, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Sinfonia Varsovia, Bułgarska Filharmonia Narodowa w Sofii, Serbska Filharmonia Narodowa w Belgradzie, Narodowa Filharmonia Boliwii, Kolumbii, Meksyku.

Artysta nagrywał dla firm płytowych Hungaroton, Universal Poland oraz Narodowego Radia USA (NPR). Od 2004 roku regularnie współpracuje z międzynarodową wytwórnią Naxos, w której wydał 12 płyt. Na wielu z nich znalazły się światowe premiery fonograficzne. Wydane przez  tę firmę albumy z muzyką Andrzeja Panufnika, nagrane wspólnie z Polską Orkiestrą Kameralną, były wyróżnione w Londynie przez „Evening Standard” oraz doskonale ocenione przez wielu krytyków w Europie Zachodniej i USA. Płyta zarejestrowana z Filharmonią Poznańską poświęcona była muzyce Tadeusza Szeligowskiego, zaś na siedmiu ostatnich znalazły się dzieła z kompozytorów węgiersko-amerykańskich (M. Rozsa, E. Zador), nagrane z Budapeszteńską Orkiestrą Symfoniczną. Rejestracja muzyki Grażyny Bacewicz z Capella Bydgostiensis otrzymała w 2015 roku nagrodę Fryderyk i doskonałe recenzje międzynarodowych krytyków.

W Polsce Mariusz Smolij często współpracuje z Polską Orkiestrą Kameralną oraz orkiestrą Sinfonia Varsovia, z którą dokonał szeregu nagrań (Naxos, CD Accord), i którą prowadził podczas tournée koncertowych w Japonii, Francji oraz USA. Artysta dyrygował gościnnie większością polskich zespołów filharmonicznych i radiowych, m.in. Filharmonią Narodową w Warszawie podczas Forum Lutosławskiego. W latach 2002–2004 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Filharmonii Wrocławskiej oraz Festiwalu Wratislavia Cantans. Od 2016 do 2019 roku był dyrektorem artystycznym Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej, obecnie jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Skrzypcowego im. Karola Lipińskiego w Toruniu.

W Stanach Zjednoczonych pełni funkcję dyrektora artystycznego orkiestry kameralnej Riverside Symphonia w New Jersey oraz Acadiana Symphony Orchestra w Louizjanie. W latach 1994–1997 był drugim dyrygentem New Jersey Symphony Orchestra, a od 2000 do 2003 rok, na zaproszenie Christopha Eschenbacha, pracował jako stały dyrygent w Houston Symphony Orchestra. Pomiędzy 1996 a 2000 rokiem piastował stanowisko profesora dyrygentury na Northwestern University w Chicago – Evanston, będąc w tym czasie najmłodszym wykładowcą dyrygentury pośród wszystkich czołowych uczelni amerykańskich. Jest wysoce poszukiwanym pedagogiem,  prowadził międzynarodowe kursy m.in. w Czechach, Słowacji, Stanach Zjednoczonych, Chinach, Korei Południowej, Polsce oraz Zurichu (Szwajcaria). Od 2009 roku artysta jest również gościnnym profesorem i dyrygentem univerytetu muzycznego w Tianjin (Chiny).

Dyrygent podczas wieloletniej kariery artystycznej zdobył szerokie uznanie za kreatywność programową, podnoszenie poziomu artystycznego pracujących z nim orkiestr oraz kunszt pedagogiczny i umiejętności popularyzacji muzyki.

Mariusz Smolij jest absolwentem Akademii Muzycznej w Katowicach w klasie skrzypiec. Wraz z założonym przez siebie Kwartetem Smyczkowym im. K. Pendereckiego, wyjechał do USA. Kontynuował tam studia m.in. w prestiżowej Eastman School of Music w Rochester, w stanie Nowy Jork. W 1998 roku z ramienia tej instytucji otrzymał stopień doktorski.

Natan Dondalski    

Doktor sztuk muzycznych. Urodził się w 1980 r. w Olsztynie.

Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku 7 lat pod kierunkiem ojca Jana Dondalskiego, kontynuował ją w Państwowej Szkole Muzycznej im.  F. Chopina w Olsztynie w klasie skrzypiec Antoniego Hoffmana a następnie u prof. Mirosława Ławrynowicza w Państwowym Liceum Muzycznym im. Zenona Brzewskiego w Warszawie.

W 2004 roku ukończył z wyróżnieniem studia na Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie pod kierunkiem prof. Mirosława Ławrynowicza, jako jeden z ostatnich absolwentów tego pedagoga.

Doskonalił swoje umiejętności u tak wybitnych skrzypków jak: Grigorij Zyhslin w Würzburgu i Rosa Fain w Düsseldorfie.

Jest laureatem wielu prestiżowych konkursów skrzypcowych m.in: w Gdańsku (1994r.), w Pradze (1994r), w Weimarze (im. L. Spohra, 1995r), we Freiburgu (im. L. Spohra, 1997r) i w Warszawie (1997r).

Uczestniczył w mistrzowskich kursach skrzypcowych u takich sław jak Wanda Wiłkomirska, Marina Jaszwili, Wolfgang Marschner, Pierre Amoyal.

Był wielokrotnym stypendystą Fundacji Kultury Polskiej oraz Ministra Kultury i Sztuki. Występował w większości krajów europejskich oraz w Japonii. Stale współpracuje z większością polskich Filharmonii.

Koncertował również z takimi orkiestrami symfonicznymi jak:

Polska Orkiestra Radiowa w Warszawie, Orkiestra Symfoniczna Vratislavia, Słowacka Sinfonietta, Narodowa Orkiestra Polskiego Radia w Katowicach, Orchestra Nationala a Republicii Moldova, Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Weimarze, Orkiestra Filharmonii we Freiburgu, SWR Rundfunkorchesters Kaiserslautern, Klassische Philharmonie Bonn.  Grał pod batutą takich dyrygentów jak: Andrzej Straszyński, Tomasz Bugaj, Simca Heled, Makoto Suehiro, Tadeusz Wojciechowski, Jerzy Swoboda, Wolfgang Marschner, Peter Falk, Heribert Beissel, Ovidiu Balan, Marek Pijarowski, Jerzy Salwarowski, Mirosław Jacek Błaszczyk, Paweł Przytocki, Leos Svarovski, Jerzy Maksymiuk i Antoni Wit.

Brał udział w wielu Festiwalach krajowych i międzynarodowych m. in: w Tarnowie, Bydgoszczy, Katowicach, Krakowie, im. Hubermana w Częstochowie, w Helsinkach, w Kuhmo, Sztokholmie, Upsali, w Kalmarze, Paryżu, Kiszyniowie, Pradze, Berlinie, Sapporo i w Tokio.

Występował w wielu prestiżowych salach koncertowych takich jak: Cristal Saal w Obihiro, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Studio Koncertowe im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie, Filharmonia Narodowa w Sofii, White Hall w Helsinkach, Meistersingerhalle w Norymberdze, Kölner Philharmonik, Musikhalle w Hamburgu, Liederhalle w Stuttgardie, Konserthuset w Oslo, Beethovenhalle w Bonn oraz Schauspielhaus w Berlinie.

Dokonał wielu nagrań archiwalnych dla Radia i Telewizji polskiej, czeskiej, mołdawskiej, niemieckiej, francuskiej i fińskiej.
Jako pierwszy wykonywał w Polsce zapomniane koncerty skrzypcowe J. Hubay’a, Ch. Sindinga, L. Spohra (na dwoje skrzypiec) i G. Faure.

Jest zdobywcą Nagrody Złotej Dziesiątki „Gazety Olsztyńskiej”,Atutu Warmii i Mazur oraz Stypendium Twórczego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury.
Od 2004 r. działalność koncertową łączy z pracą na stanowisku I koncertmistrza Filharmonii Koszalińskiej oraz Filharmonii Warmińsko- Mazurskiej w Olsztynie.

Od 2004 r. zajmuje się również działalnością pedagogiczną jako nauczyciel skrzypiec w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. G. Bacewicz w Koszalinie.Prowadzi również klasę skrzypiec na Akademii Sztuki w Szczecinie. Wśród jego licznych wychowanków znajdują się laureaci krajowych i międzynarodowych konkursów.

Od 2017 r .jest wykładowcą na Międzynarodowych Kursach Muzycznych im. Zenona Brzewskiego w Łańcucie.

Za swoją działalność artystyczną otrzymał w roku 2016 nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz został odznaczony odznaką honorową za zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

W 2017 i 2018 roku otrzymał nagrodę Dyrektora Centrum Edykacji Artystycznej za szczególny wkład w rozwój szkolnictwa artystycznego w Polsce.

W roku 2019 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej i artystycznej.

Zdaniem krytyki i prasy Natan Dondalski zaliczany jest do czołówki najlepszych polskich skrzypków.

Wiktor Dziedzic

Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku czterech lat. Obecnie uczy się pod kierunkiem dra Natana Dondalskiego w ZPSM im. G. Bacewicz w Koszalinie.

Jest laureatem wielu ogólnopolskich i międzynarodowych konkursów muzycznych. Zdobył m.in. Grand Prix w Przesłuchaniach Centrum Edukacji Artystycznej, Grand Prix w Ogólnopolskim Konkursie Skrzypcowym w Toruniu, drugie miejsce w VII Międzynarodowych Spotkaniach Skrzypcowych im. prof. M. Ławrynowicza w Płocku, pierwsze miejsce w XIX Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. J. Zarębskiego w Łomiankach, drugie miejsce w XV Międzynarodowym Konkursie im. G.Ph. Telemanna w Poznaniu, drugie miejsce w 52. Międzynarodowym Konkursie Radiowym dla Młodych Muzyków Concertino Praga, trzecie miejsce w V Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H.W. Ernsta i K. Szymanowskiego we Wrocławiu. Jest stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Programu Młoda Polska, Prezydenta Miasta Koszalin i Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci. Jego ostatnim osiągnięciem jest pierwsza nagroda w 53. Międzynarodowym Konkursie Radiowym dla Młodych Muzyków ,,Concertino Praga”. Wiktor otrzymał również dwie nagrody specjalne, nagrodę Fundacji Viktora Kalabisa i Zuzany Ruzickovej i nagrodę Europejskiej Unii Konkursów dla Młodych (EMCY).

Jako solista Wiktor występował z orkiestrami Filharmonii Podkarpackiej, Warmińsko-Mazurskiej i Koszalińskiej. W sezonie artystycznym 2018/19 miał okazję wystąpić z orkiestrą Filharmonii Koszalińskiej, a w czerwcu z Prague Radio Symphony Orchestra na koncercie laureatów Konkursu Concertino Praga w sali im. A. Dvořáka w Rudolfinum. Następnie wziął udział w serii koncertów South Bohemia Festival w czeskich zamkach. Dzięki nagrodzie EMCY Wiktor wystąpił w Young Hearts for Music Tour w składzie kameralnym w Niemczech i Austrii.

W sezonie artystycznym 2019/20 Wiktor wystąpi na Young Prague Festival w Ambasadzie RP w Pradze i w Litvinov. Wykona również recital w Sali im. B. Martinů w Pradze. Skrzypek brał udział w lekcjach mistrzowskich z Agatą Szymczewską, Larissą Kolos, Janem Staniendą, Bartoszem Bryłą i Herwigiem Zackiem.