Repertuar

Abzal Mukhitdinov (Kazachstan) – dyrygent
Natan Dondalski – skrzypce
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

godz.18.00 Wprowadzenie do koncertu – red. Piotr Matwiejczuk sala kameralna

Program:
Abzal Mukhitdinov – „Flowers’ dance”
Felix Mendelssohn-Bartholdy – Koncert skrzypcowy e-moll op. 64
Piotr Czajkowski – V Symfonia e-moll op.64

Główny temat pierwszej części Koncertu skrzypcowego e-moll op. 64 Feliksa Mendelssohna jest jednym z najpopularniejszych w całej historii muzyki, a sam koncert, bogaty w wiele innych niezwykle melodyjnych tematów, to jeden z największych przebojów sal filharmonicznych na całym świecie. Nic dziwnego – Mendelssohn wprowadził do koncertowej muzyki skrzypcowej swój własny, niepowtarzalny styl, znany z takich dzieł, jak Oktet czy muzyka do Snu nocy letniej: pogodny, lekki, zwiewny, migoczący, „elfowy”, „chochlikowy”. Wydaje się, jakby dźwięki wirowały w powietrzu, o czym siostra kompozytora, Fanny, pisała: „Człowiek czuje się tak bliski świata duchów, uniesiony w przestworza, że sam chciałby chwycić miotłę do ręki, by podążyć za zwiewnym zastępem”. Warto zwrócić uwagę na kilka innowacji w koncercie: brak ekspozycji orkiestrowej – temat od razu wprowadza instrument solowy – obligatoryjna kadencja solowa pod koniec przetworzenia w pierwszej części (w całości zapisana) oraz połączenie wszystkich trzech części interludiami. Koncert skrzypcowy, ostatni większy utwór Mendelssohna, powstał w bardzo szczęśliwym momencie życia kompozytora – jesienią 1844 roku, podczas wakacji spędzanych z rodziną pod Frankfurtem. W przypadku Mendelssohna trudno „dowartościować” jego twórczości dramatyczną biografią, jak to często czyni się w przypadku romantyków. Mimo krótkiego życia można go przecież nazwać dzieckiem szczęścia. Czy jednak twórca szczęśliwy i spełniony nie może być dobry?

Z kolei przykładem samotnego, raczej nieszczęśliwego człowieka, który całego siebie zawarł we własnej twórczości, był Piotr Czajkowski. Druga połowa XIX wieku to szczyt epoki romantycznej, która wyniosła na piedestał „czucie i wiarę”. Fundament literacki legł u podstaw najpotężniejszej estetyki w historii muzyki europejskiej, zarazem jednak to muzyka instrumentalna stała się najszlachetniejszym, najbardziej wysublimowanym ideałem sztuki dźwięków. Nie chodziło jednak o muzykę „po prostu”: miała ona nadal wyrażać treści pozamuzyczne, chociaż nie wprost. Te myśli, dla których nie było miejsca w sformalizowanej estetyce klasycznej oraz te, których nie nazywano głośno w świecie kultury mieszczańskiej. Słynne słowa, które Czajkowski napisał do Nadjeżdy von Meck, były autorskim komentarzem do V Symfonii e-moll op. 64: „Sława – jakież przeciwieństwa zawiera to słowo. Raz pragnę jej, dążę do niej, to znowu nienawidzę jej. Jakiś tragizm tkwi w tym dążeniu do sławy i w tej odrazie do niej. Jak motyl wpadam w ogień i opalam sobie skrzydła”. Symfonii brak literackiego programu, ale zachowały się notatki kompozytora ze strzępami programu filozoficznego: introdukcja pierwszej części miałaby opowiadać o całkowitym poddaniu się losowi, następujące po niej Allegro: złorzeczenie, zwątpienie, skargi, wyrzuty. „Czy mam się rzucić w objęcia wiary?” – pytał sam siebie Czajkowski. Co prawda przeznaczenie nie łomoce do drzwi tak natarczywie, jak w IV Symfonii, ale i tu jest coś z fatum, z obawy przed niezbadanymi wyrokami opatrzności, ze skłócenia ze światem. Chwiejność emocjonalna, pesymizm, czasami nawet głęboka rozpacz, ale też ekstatyczna radość, rezygnacja, a obok niej wybuchy triumfu. Można by nazwać ten utwór „Symfonią Losu” Czajkowskiego. Inspiracją do powstania dzieła mogło być też spotkanie Czajkowskiego z Griegiem w Lipsku. „Nikt nie potrafi śpiewać tak pięknie jak Grieg” – miał powiedzieć Czajkowski. Rosyjski kompozytor fascynował się językiem muzycznym norweskiego twórcy, a kazachski dyrygent i kompozytor Abzal Mukhitdinov w swoim Tańcu kwiatów oddaje hołd twórcy Dziadka do orzechów.

Abzal Mukhitdinov – dyrygent

Jest absolwentem York University (Wielka Brytania) oraz Narodowego Konserwatorium Kazachskiego (Ałmaty). Inicjował powstanie kilku zespołów, m.in. Cameraty Kazachskiej, Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej w Astanie, orkiestry kameralnej „La Primavera”, zespołu Opery i Baletu Teatru Narodowego w Astanie. Maestro Mukhitdinov, związany na stałe z Teatrem Operowym w Nursułtan (d. Astanie), dzieli swój czas między pracę z orkiestrami filharmonicznymi i zespołami operowymi. Jest również zapalonym kameralistą. Jego szerokie zainteresowania obejmują muzykę od XVIII wieku aż po twórczość współczesną, zarówno instrumentalną, jak i wokalną. W swoim repertuarze ma ponad pięćset dzieł symfonicznych i kameralnych, pięćdziesiąt oper i baletów, w tym dzieła Verdiego, Pucciniego, Czajkowskiego, Adama, Chaczaturiana, Masseneta, Mozarta, Offenbacha, Rossiniego, Rachmaninowa, J. Straussa. Słynie ze znakomitej techniki dyrygenckiej. Współpracował ze światowej sławy muzykami, takimi jak Roberto Alagna, Anna Netrebko, Marcelo Alvarez, Paek Kon-u, Denis Matsuev, Ildar Abdrazakov, Vadim Repin. Abzal Mukhitdinov dyrygował w najsłynniejszych salach koncertowych i teatrach operowych świata: Carnegie Hall, Opéra Bastille, Teatr Bolszoj, Teatr Maryjski, De Doelen. Inauguracja Teatru Operowego w Astanie prowadzona przez maestro Mukhitdinova była dwukrotnie emitowana w telewizji Mezzo.

Natan Dondalski – skrzypce

Jest doktorem sztuk muzycznych. Urodził się w 1980 roku w Olsztynie. Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku siedmiu lat pod kierunkiem ojca, Jana Dondalskiego. Kontynuował ją w Państwowej Szkole Muzycznej im. F. Chopina w Olsztynie w klasie skrzypiec Antoniego Hoffmana, a następnie u prof. Mirosława Ławrynowicza w Państwowym Liceum Muzycznym im. Zenona Brzewskiego w Warszawie. W 2004 roku ukończył z wyróżnieniem studia na Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie pod kierunkiem prof. Mirosława Ławrynowicza jako jeden z ostatnich absolwentów tego pedagoga. Doskonalił swoje umiejętności u tak wybitnych skrzypków, jak Grigorij Zyhslin (w Würzburgu) i Rosa Fain (w Düsseldorfie). Jest laureatem wielu prestiżowych konkursów skrzypcowych, m.in. w Gdańsku (1994),  Pradze (1994), Weimarze (Konkurs im. L. Spohra, 1995), Freiburgu (Konkurs im. L. Spohra, 1997) i w Warszawie (1997). Uczestniczył w mistrzowskich kursach skrzypcowych u takich sław jak Wanda Wiłkomirska, Marina Jaszwili, Wolfgang Marschner, Pierre Amoyal. Był wielokrotnym stypendystą Fundacji Kultury Polskiej oraz Ministra Kultury i Sztuki.

Występował w większości krajów europejskich oraz w Japonii. Stale współpracuje z większością polskich Filharmonii. Koncertował również z takimi orkiestrami symfonicznymi,  jak: Polska Orkiestra Radiowa w Warszawie, Orkiestra Symfoniczna Vratislavia, Słowacka Sinfonietta, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Państwowa Orkiestra Symfoniczna w Weimarze, Orkiestra Filharmonii we Freiburgu, SWR Rundfunkorchesters Kaiserslautern, Klassische Philharmonie Bonn. Grał pod batutą takich dyrygentów, jak Andrzej Straszyński, Tomasz Bugaj, Simca Heled, Makoto Suehiro, Tadeusz Wojciechowski, Jerzy Swoboda, Wolfgang Marschner, Peter Falk, Heribert Beissel, Ovidiu Balan, Marek Pijarowski, Jerzy Salwarowski, Mirosław Jacek Błaszczyk, Paweł Przytocki, Leos Svarovski, Jerzy Maksymiuk i Antoni Wit.

Brał udział w wielu festiwalach krajowych i międzynarodowych, m. in. w Tarnowie, Bydgoszczy, Katowicach, Krakowie, Częstochowie, Helsinkach, Kuhmo, Sztokholmie, Uppsali, Paryżu, Kiszyniowie, Pradze, Berlinie, Sapporo i Tokio. Występował w wielu prestiżowych salach koncertowych: Cristal Saal w Obihiro, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie, Filharmonia Narodowa w Sofii, White Hall w Helsinkach, Meistersingerhalle w Norymberdze, Kölner Philharmonik, Musikhalle w Hamburgu, Liederhalle w Stuttgardie, Konserthuset w Oslo, Beethovenhalle w Bonn oraz Schauspielhaus w Berlinie.

Dokonał wielu nagrań archiwalnych dla radia i telewizji w Polsce, Czechach, Mołdawii, Niemczech, Francji i Finlandii. Jako pierwszy wykonywał w Polsce zapomniane koncerty skrzypcowe J. Hubay’a, Ch. Sindinga, L. Spohra (na dwoje skrzypiec) i G. Faurégo.

Od 2004 roku działalność koncertową łączy z pracą na stanowisku I koncertmistrza Filharmonii Koszalińskiej oraz Filharmonii Warmińsko- Mazurskiej w Olsztynie. Od 2004 roku zajmuje się również działalnością pedagogiczną jako nauczyciel skrzypiec w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. G. Bacewicz w Koszalinie. Prowadzi też klasę skrzypiec na Akademii Sztuki w Szczecinie. Wśród jego licznych wychowanków znajdują się laureaci krajowych i międzynarodowych konkursów. Od 2017 roku jest wykładowcą podczas Międzynarodowych Kursów Muzycznych im. Zenona Brzewskiego w Łańcucie.

Jest zdobywcą Nagrody Złotej Dziesiątki „Gazety Olsztyńskiej”, Atutu Warmii i Mazur oraz Stypendium Twórczego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. Za swoją działalność artystyczną otrzymał w 2016 roku nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz odznakę honorową za zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego. W latach 2017 i 2018 otrzymał nagrodę Dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej za szczególny wkład w rozwój szkolnictwa artystycznego w Polsce. Zdaniem krytyki i prasy Natan Dondalski zaliczany jest do czołówki najlepszych polskich skrzypków.

Koncert objęty projektem „WARMIŃSKO-MAZURSKA KARTA SENIORA” oraz programem „WARMIA I MAZURY DLA DUŻEJ RODZINY”