Repertuar

15 lutego (piątek), godz. 18.00
sala kameralna Filharmonii – Jan Popis, wprowadzenie do koncertu

Vladimir Kiradjiev (Austria) – dyrygent
Ludmil Angelov (Bułgaria) – fortepian
Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej

Program:
Maurycy Moszkowski – Koncert fortepianowy h-moll op. 3
Johannes Brahms – II Symfonia D-dur op. 73

Podczas piątkowego koncertu symfonicznego tym razem będzie można poznać do niedawna zupełnie nieznaną muzykę kompozytora o polskich korzeniach. Arcyciekawe dzieło urodzonego we Wrocławiu pianisty zestawione zostanie z jednym z najpopularniejszych utworów wielkiego niemieckiego romantyka, który dla stolicy Dolnego Śląska napisał słynną uwerturę.

Maurycy Moszkowski (1854–1925) był jednym z najwybitniejszych pianistów swoich czasów i popularnym kompozytorem, którego rodzina pochodziła z Polski. Po śmierci twórcy jego dokonania zostały niemal zupełnie zapomniane – w XX wieku uznawano bowiem późny romantyzm za twórczość eklektyczną i wtórną, niewartą uwagi. Czy słusznie? Dziś tego rodzaju muzyka przeżywa renesans, wszak w sztuce nie ma postępu, a nowatorstwo nie musi być kryterium oceny.

Jan Kleczyński w recenzji z warszawskiego koncertu Moszkowskiego w 1890 roku, pisał w „Przeglądzie muzycznym”: „Moszkowski nie sięga nigdy głęboko w duszę, nie wynajduje dramatycznych komplikacji, ale jest zawsze szlachetnym, dystyngowanym, naturalnym i umie głęboką erudycję i wiedzę pokryć szatą popularności. Każdy jego nowy utwór zyskuje od razu sympatię słuchacza, zalecając się jasnością głównej idei oraz wykwintnością szczegółów”. Taki też jest młodzieńczy Koncert fortepianowy h-moll op. 3 (1874). Jego rękopis odkryty został zaledwie osiem lat temu w Bibliotece Narodowej w Paryżu, a prapremiera koncertu odbyła się w Warszawie w styczniu 2014 roku. Dwa lata później nagranie dzieła zostało wydane na płycie przez prestiżową angielską wytwórnię Hyperion. Zarówno podczas pierwszego wykonania, jak i w angielskim studiu, grał ten sam solista, a wykonanie prowadził ten sam dyrygent, których podziwiać będziemy w Olsztynie.

Koncert h-moll skomponowany został z wielkim rozmachem przez dwudziestoletniego koncertującego pianistę. Składa się z czterech części, czym jeszcze bardziej podkreśla swój symfoniczny charakter. Można powiedzieć, że to symfonia z fortepianem obbligato, i to napisana kilka lat przed II Koncertem fortepianowym Johannesa Brahmsa! Dzieło Moszkowskiego może się wydać „przegadane”, ale po prostu młodzi twórcy zwykle chcą powiedzieć więcej, niż należałoby pomieścić w jednym utworze. Z drugiej strony muzyka jest znakomita, porusza młodzieńczą intensywnością uczuć. Moszkowski nie tylko stworzył kapitalną partię fortepianową (zarazem wirtuozowską i liryczną), nie tylko dowiódł wyśmienitego wyczucia orkiestry, lecz także okazał się pierwszorzędnym melodystą. Wyraźnie zademonstrował też swoje uwielbienie dla Chopina, Schumanna, a przede wszystkim dla Liszta, któremu koncert został zadedykowany.

„To za długie i za ciężkie”, mógłby powiedzieć ktoś złośliwy. I rzeczywiście powiedział, ale nie o koncercie Moszkowskiego, tylko o muzyce Johannesa Brahmsa. O ile dla niektórych część dorobku Brahmsa być może faktycznie taka jest, o tyle do II Symfonii D-dur op. 73 słowa Francisa Poulenca z całą pewnością nie pasują. Byli nawet tacy, którzy uznali to dzieło za „zbyt bezproblemowe”. Sam kompozytor mówił o Drugiej: „Niewinna, pogodna, nie prawdziwa symfonia, ale sinfonietta, błękitne niebo, szemranie strumyka, słońce i chłodny zielny cień”. Ale do swojego wydawcy napisał coś diametralnie różnego: „Symfonia jest tak melancholijna, że pan tego nie wytrzyma. Nigdy dotąd nie napisałem czegoś równie smutnego. Musi pan tę partyturę wydać w czarnej ramce”. W rzeczywistości Symfonia D-dur, komponowana w Karyntii latem 1877 roku, nie jest ani beztroska, ani funeralna. Albo inaczej: jest i taka, i taka. Co prawda „zawiera czyste idee i ciepłe uczucia” (Theodor Billroth), ale jednocześnie wyraźnie nawiązuje do epickiej i heroicznej Pierwszej, wywodzącej się wprost z IX Symfonii Beethovena. Muzyka tego genialnego dzieła jest ciągłym balansowaniem między światłem a ciemnością. Eduard Hanslick entuzjastycznie orzekł, że „w żyłach II Symfonii płynie krew mozartowska”. I dopowiadał: „Jest w niej wiele nowego, lecz nie ma nic z niefortunnej współczesnej pogoni za nie znanymi dotychczas nowościami. Nie ma również żadnego zerkania ukradkiem w stronę obcych dziedzin artystycznych ani zapożyczania z malarstwa czy poezji. Cała jej koncepcja i struktura są czysto muzyczne i czysto muzyczny jest ostateczny efekt”.

Ludmil Angelov

Urodził się w Warnie w Bułgarii, ukończył Państwową Akademię Muzyczną im. Pancho Vladigerova w Sofii. Jego nauczycielami byli Viktoria Spassova, Ludmila Stoyanova oraz zjawiskowy pianista i pedagog Konstantin Stankovich, były asystent Pancho Vladigerova. Jest laureatem międzynarodowych konkursów m.in. w Senigalli (Włochy, 1976), Warszawie (1985), Palm Beach (1990), Monte Carlo (1994) oraz World Piano Master Tour (Francja, 1997).

Ludmil Angelov występował w tak słynnych salach koncertowych, jak Filharmonia w Berlinie, Towarzystwo Muzyczne w Wiedniu, Concertgebouw w Amsterdamie, Pleyel i Gaveau w Paryżu, La Scala w Mediolanie, Centrum Lincolna w Nowym Jorku, Alte Oper we Frankfurcie, Sala Herkulesa w Monachium, KKL w Lucernie, Opera w Zurychu, Sala Garniera w Monte Carlo, Centrum Sztuk Pięknych w Brukseli, Brucknerhaus w Linzu, Auditorio Nacional w Madrycie i Barcelonie, Pałac Muzyki w Walencji, sale koncertowe Moskiewskich i Mediolańskich Konserwatoriów, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Sala koncertowa KBS w Seulu i wiele innych.

W sezonie 1987–1988 wykonał wszystkie solowe fortepianowe utwory Chopina w cyklu dwunastu recitali. Otrzymał za nie nagrodę „Młodego muzyka roku w Bułgarii”. Brał także udział w najważniejszych festiwalach chopinowskich w Europie, w tym w Festiwalu „Chopin i jego Europa” w Warszawie. W 1999 roku przedstawił w cyklu recitali serię dzieł Chopina w Madrycie i innych miastach Hiszpanii; dziesięć lat później, w sezonie 2009/2010 ponownie wykonał serię utworów Chopina w Hiszpanii i Bułgarii. Jego nagranie Rond i Wariacji Chopina zostało nagrodzone Grand Prix du Disque Chopin przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina w Warszawie.

Od 2006 roku Ludmil Angelov wykonał kilka światowych premier utworów Nikolaia Kapustina i jest obecnie uważany za jednego z czołowych interpretatorów tego wielkiego współczesnego rosyjskiego kompozytora.

Wytwórnie, dla których nagrywał Ludmil Angelov to RCA, Danacord, Gega New, Pentatone, Non Profit Music, Toccata Classics, Hyperion i Vela Records. W czerwcu 2015 roku nagrał ze Szkocką Orkiestrą Symfoniczną BBC światową premierę niedawno odkrytego Koncertu fortepianowego h-moll op. 3 Maurycego Moszkowskiego.

Ludmil Angelov wykłada na Nowym Uniwersytecie Bułgarskim w Sofii, gdzie od 2013 roku jest profesorem honorowym. Prowadzi kursy mistrzowskie na całym świecie. Zasiadał jako członek jury na wielu międzynarodowych konkursach, m.in. Konkursie Chopinowskim w Warszawie (2010 i 2015). W listopadzie 2011 roku został odznaczony medalem Gloria Artis przez polskie Ministerstwo Kultury za wkład w międzynarodową promocję muzyki polskiej.

Od 1992 roku mieszka w Hiszpanii. Jest członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Toledo. Jest także założycielem festiwalu Piano Extravaganza w Sofii oraz doradcą artystycznym na festiwalu Varna Summer International Music.

Vladimir Kiradjiev – dyrygent

Ukończył z wyróżnieniem dyrygenturę, kompozycję i dyrygenturę chóralną w Państwowej Akademii Muzycznej w Sofii. Naukę kontynuował u prof. Kurta Masura (Weimar, Lipsk), prof. Franco Ferrara w Sienie (Włochy) i prof. Karla Oesterreichera (Wiedeń). W 1984 roku został dyrektorem artystycznym Opery w Sliwen oraz stałym gościnnym dyrygentem prawie wszystkich orkiestr filharmonicznych w Bułgarii. W 1990 roku przeniósł się do Wiednia i został pierwszym dyrygentem, a później głównym dyrygentem Vienna Residence Orchestra.

Vladimir Kiradjiev jest obecnie stałym gościnnym dyrygentem wielu oper, m.in. Teatru Miejskiego w Lucernie, Opery Niemieckiej i Opery Komicznej w Berlinie, berlińskiego Metropol Theater, Łotewskiej Opery Narodowej w Rydze, Bułgarskiej Opery Narodowej w Sofii, Tatarskiej Opery Narodowej w Kazaniu, Opery Krakowskiej. Prowadził orkiestry symfoniczne w Austrii, Niemczech, Francji, Włoszech, Szwajcarii, Bułgarii, Litwie, Łotwie, Rosji, Polsce, Meksyku, Kolumbii, Korei Południowej i Chinach. Współpracował z takimi gwiazdami, jak Anna Netrebko, Elīna Garanča, Maija Kovalevskaja, Mati Salminen, Marcelo Alvarez, Rafał Blechacz, Rudolf Nureyev, Rene Kolo, Guy Touvron, Sharon Kam.

Był dyrektorem artystycznym Filharmonii Podkarpackiej oraz dyrektorem artystycznym Festiwalu Muzycznego w Łańcucie. Od sezonu 2013/2014 jest pierwszym gościnnym dyrygentem w Operze na Zamku w Szczecinie.

W swoim dorobku fonograficznym Vladimir Kiradjiev ma nagrania dzieł Schönberga i Lutosławskiego, Toskę Pucciniego, dzieła współczesnych kompozytorów austriackich, walce i polki rodziny Straussów.

Był docentem w Instytucie Dyrygentury na Universität für Musik und darstellende Kunst Wien. Od grudnia 2017 roku jest profesorem dyrygentury operowej na tym samym uniwersytecie.

Koncert objęty projektem „WARMIŃSKO-MAZURSKA KARTA SENIORA” oraz programem „WARMIA I MAZURY DLA DUŻEJ RODZINY”